ΚΛΗΣΙ ΚΑΙ ΑΠΟΚΛΙΣΙ. ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΤΩΣΙ («Ἄνθρωπός τις ἦν οἰκοδεσπότης ὅστις ἐφύτευσεν ἀμπελῶνα καὶ φραγμὸν αὐτῷ περιέθηκε…»)

 

 

Κλῆσι καὶ ἀπόκλισι. Εὐλογία καὶ πτῶσι. 

Ἀπὸ τὸ βιβλίοτοῦ Ἀρχιμ. Ἱεροθέου Βλάχου
(νῦν Μητρ. Ναυπάκτου)«Ὀσμὴ Γνώσεως»Ἐκδόσεις «Τέρτιος»,
Κατερίνη 1985, σελ. 159-163

 «Ἄνθρωπός τις ἦν οἰκοδεσπότης ὅστις ἐφύτευσεν ἀμπελῶνα
καὶ φραγμὸν αὐτῷ περιέθηκε…».
 (Ματθ. κα´ 33 )

.            Ὁ οἰκοδεσπότης ἐφύτεψε ἕνα ἀμπέλι καὶ ἔβαλε γύρω του ἕνα φράκτη. Οἱ γεωργοί, ὅταν ἦλθε ὁ καιρὸς τῆς συγκομιδῆς, κακοποίησαν ποικιλοτρόπως τοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ οἰκοδεσπότου. Τελικὰ ἐφόνευσαν καὶ τὸν κληρονόμο τῆς περιουσίας, τὸν υἱὸ τοῦ Οἰκοδεσπότου. Αὐτὸ ὅμως εἶχε συνέπειες γιὰ τὴν ζωή τους.
.            Αὐτὴ μὲ πολὺ λίγα λόγια εἶναι ἡ παραβολὴ ποὺ ἀκούσαμε σήμερα καὶ μὲ τὴν ὁποία ἤθελε πολλὰ νὰ διδάξει ὁ Κύριος. Τὸ βασικὸ ὄντως νόημα τῆς παραβολῆς εἶναι ὅτι ἡ ἀχαριστία καὶ ἡ σκληροκαρδία τῶν ἀνθρώπων δὲν ἔχουν ὅρια. Οἱ ἄνθρωποι ἀποδεικνύονται ἀνάξιοι τῆς μεγάλης δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ ποὺ ἔγινε μὲ τοὺς Ἰουδαίους γίνεται καὶ μὲ κάθε Χριστιανό, ἀφοῦ ἡ παραβολὴ ἔχει μία ἐκκλησιολογικὴ ἀναφορά. Θὰ ἐξετάσουμε στὴν συνέχεια τρία βασικὰ σημεῖα τῆς περικοπῆς.

 Ὁ φραγμὸς

.            Ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος ἀναλύοντας τὴν παραβολὴ λέγει ὅτι μετὰ τὴν ἔξοδο ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο ὁ Θεὸς «νόμον ἔδωκεν (στοὺς Ἰσραηλίτες) καὶ πόλιν ἀνέστησεν καὶ ναὸν ὠκοδόμησε καὶ θυσιαστήριον κατεσκεύασε». Ὁ φραγμὸς εἶναι ὁ Νόμος ποὺ ἔδωσε ὁ Θεὸς γιὰ νὰ φυλάξη τὸν λαό Του ἀπὸ τὴν πλάνη καὶ τὴν ἀποστασία. Ὁ φραγμὸς δὲν ἦταν γιὰ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη μόνον ἀλλὰ ὑπάρχει καὶ στὴν Καινὴ Διαθήκη. Ὁ ἅγιος Μάξιμος λέγει ὅτι ὁ Θεὸς γιὰ τὴν χειραγώγηση τοῦ ἀνθρώπου στὴν πνευματικὴ ζωὴ ἔδωσε τρεῖς Νόμους, ποὺ ἂν καὶ φαίνωνται διάφοροι μεταξύ τους, ἐν τούτοις ὅμως εἶναι ὁμοιογενεῖς, ἀφοῦ εἶναι ἔργο τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Εἶναι πρῶτον ὁ φυσικὸς Νόμος (ἡ συνείδησι) δεύτερον ὁ γραπτὸς Νόμος, ποὺ δόθηκε στὸν Μωϋσῆ καὶ τρίτον ὁ Εὐαγγελικὸς Νόμος ἢ Νόμος τῆς Χάριτος.
.            Μετὰ τὴν πτῶσι του ὁ ἄνθρωπος σκοτίστηκε καὶ ἔπαθε φοβερὴ σύγχυσι, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μὴ διακρίνη τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ ὁ Θεὸς ἐν τῇ ἀγάπῃ του ἔδωσε τὸν γραπτὸ Νόμο, γιὰ νὰ ὁδηγήση τὸν ὑπανάπτυκτο πνευματικὰ ἄνθρωπο στὴν κοινωνία μαζί Του καὶ νὰ τὸν προφυλάσση ἀπὸ τὶς πλάνες. Ὑπ᾽ αὐτὴ τὴν ἄποψι ὁ Νόμος εἶναι σωτηριώδης φραγμός. Βέβαια ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἔργο τῆς ἐκχύσεως τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Παναγίου Πνεύματος. Ἀλλὰ ὁ Νόμος βοηθᾶ τὸν ἄνθρωπο νὰ δέχεται καὶ νὰ διαφυλάσση τὴν θεία Χάρι.
.            Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολὴ ἀναλύει λεπτομερῶς τὴν εὐεργετικὴ καὶ σωτηριώδη σημασία τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ. Θὰ ἀρκεσθοῦμε στὸ νὰ παραθέσουμε μόνον δύο χωρία: «Ὥστε ὁ μὲν νόμος ἅγιος καὶ ἡ ἐντολὴ ἁγία καὶ δικαία καὶ ἀγαθὴ» (Ρωμ. ζ´ 12). Ἐπίσης διὰ τοῦ Νόμου ἀποκτοῦμε ἐπίγνωσι τῆς ἁμαρτίας «διὰ γὰρ Νόμου ἐπίγνωσις ἁμαρτίας» (Ρωμ. γ´ 20). Δι᾽ αὐτοῦ φθάνουμε στὴν φυσικὴ γνῶσι, ποὺ εἶναι ἡ διάκρισι μεταξὺ τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ. Χωρὶς αὐτὴν τὴν διάκρισι ὁ ἄνθρωπος ζεῖ τὴν παρὰ φύσι ζωή. Ἑπομένως εἶναι μεγάλη ἡ ἀξία τοῦ Νόμου γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή.
.            Σήμερα παρατηρεῖται μία ἀναζήτησι τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄνθρωπος φλέγεται ἀπὸ τὴν ἀκόρεστη ἐπιθυμία νὰ ἀποκτήση προσωπικὲς ἐμπειρίες ἑνώσεως μὲ τὸν Θεό. Ὅμως ἀδυνατεῖ νὰ προχωρήση, γιατί δὲν διαθέτει πρακτικὴ ὑποδομή. Τοῦ λείπει «ὁ φραγμός». Στερεῖται τῆς πρακτικῆς φιλοσοφίας, ποὺ εἶναι ἡ τήρησι τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Δὲν γνωρίζει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ γι’ αὐτὸ εἶναι εὐάλωτος στὸν πονηρό. Ἄρα ἡ πρακτικὴ ἀρετὴ εἶναι ἀπαραίτητη γιὰ τὴν ἀπόκτησι τῶν ὑψηλῶν πνευματικῶν θεωριῶν. Ὁ ἅγιος Ἐφραὶμ λέγει ὅτι, ὅπως τὸ σῶμα χωρὶς τὸ πνεῦμα εἶναι νεκρό, ἔτσι καὶ ἡ γνῶσι χωρὶς τὴν πνευματικὴ ἐργασία εἶναι νεκρά. «Πλάνη ἀνδρὶ τὸ μὴ εἰδέναι τὰς Γραφάς. Δισσῶς δὲ πλανᾶται ὁ ἐπιστάμενος καὶ καταφρονῶν». Ἐκεῖνος ποὺ θέτει στὴν ζωή του τὸν «φραγμὸ» τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ, ἀξιώνεται νὰ προχωρήση στὴν βίωσι τοῦ πνεύματος τοῦ Νόμου, φθάνει στὸν προφορικὸ λόγο, τὴν προσωπικὴ κοινωνία μὲ τὸν Θεό, ποὺ εἶναι ἡ προπτωτικὴ κατάστασι τοῦ ἀνθρώπου.

 Οἱ κακοὶ γεωργοὶ

 .            Στὴν παραβολὴ φαίνεται ὅτι οἱ γεωργοὶ τοῦ ἀμπελῶνος ἐφόνευσαν πρῶτα τοὺς ἀπεσταλμένους καὶ ἔπειτα τὸν υἱὸ τοῦ οἰκοδεσπότου, τὸν κληρονόμο τῆς περιουσίας. Ἐδῶ βλέπουμε ὅλη τὴν ἱστορία τῶν Ἰουδαίων, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνο ἐφόνευσαν καὶ ἐδίωξαν τοὺς Προφήτας, ἀλλὰ σταύρωσαν καὶ τὸν Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Θεοῦ. Βλέπουμε ἀκόμη καὶ τὴν ἱστορία τῆς Χριστιανικῆς ἀνθρωπότητος. Γιατί ὅπως ὑπάρχουν Προφῆται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἔτσι ὑπάρχουν καὶ Προφῆται στὴν Καινὴ Διαθήκη. Αὐτοὶ εἶναι οἱ ἅγιοι, ποὺ ἔχουν προσωπικὴ κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ συνήθως δέχονται τὴν ἐπίθεσι τοῦ κόσμου. Ἐπίσης ἀπεσταλμένοι τοῦ Θεοῦ εἶναι οἱ Ποιμένες τοῦ νέου λαοῦ τοῦ Θεοῦ, οἱ Ἱερεῖς, ἰδιαιτέρως οἱ Ἐπίσκοποι.
.            Συνήθως στὸ θέμα αὐτὸ κάνουμε λάθος. Τοὺς Ποιμένας τοὺς θεωροῦμε ἐκκλησιαστικοὺς ὑπαλλήλους, ποὺ εἶναι τοποθετημένοι νὰ βοηθοῦν στὴ λύσι διαφόρων προβλημάτων, προσωπικῶν, οἰκογενειακῶν καὶ κοινωνικῶν ἢ τοὺς θεωροῦμε σὰν τὰ πρόσωπα ἐκεῖνα ποὺ ἐξυπηρετοῦν τὶς ψυχολογικές μας ἀνάγκες. Οἱ πιὸ πνευματικὰ ἀνεπτυγμένοι τοὺς θεωροῦν σὰν ἐκπροσώπους ἢ ἀντιπροσώπους τοῦ Θεοῦ, σὰν νὰ βρίσκεται ὁ Θεὸς στοὺς Οὐρανοὺς καὶ ἔχει παραχωρήση τὸ δικαίωμα τῆς ἐκπροσωπήσεως σὲ διάφορα πρόσωπα, ἀλλὰ εἶναι τὸ μυστήριο τῆς αἰσθητῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ μεταξύ μας. Οἱ Ἐπίσκοποι καθὼς ἐπίσης καὶ οἱ Ἱερεῖς, ποὺ ἐργάζονται μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Ἐπισκόπου, εἶναι εἰς τύπον καὶ τόπον τῆς Κεφαλῆς τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Πλησιάζοντας τοὺς Ποιμένας πρέπει νὰ προσβλέπουμε σ’ αὐτὸν τὸν ἴδιο τὸν Χριστό. Εἶναι τὸ στόμα τοῦ Λόγου. Ἔτσι ἡ περιφρόνησι, ἡ παραθεώρησι, ἡ συκοφαντία, ἡ ἱεροκατηγορία εἶναι ἐνέργεια κακῶν γεωργῶν ποὺ ἀναφέρεται στὸν Ἴδιο τὸν Χριστό.

 Ἡ ἄρσι τῆς Χάριτος

 .            Ἕνα ἄλλο ἀξιοσημείωτο τῆς παραβολῆς εἶναι ἡ διαβεβαίωσι τοῦ Χριστοῦ: «διὰ τοῦτο λέγω ὑμῖν ὅτι ἀρθήσεται ἀφ’ ὑμῶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καὶ δοθήσεται ἔθνει ποιοῦντι τοὺς καρποὺς αὐτῆς». Ὁ Θεὸς ἀπέσυρε τὴν Χάρι του ἀπὸ τὸν Ἰσραηλιτικὸ λαό, γιατί ἀπεδείχθη ἀνάξιος τῆς μεγάλης αὐτῆς κληρονομιᾶς καὶ τὴν ἔδωσε σὲ ἄλλο Ἔθνος, τὸν Χριστιανικὸ λαό.
.            Αὐτὸ ὅμως γίνεται πάντοτε, δηλ. οἱ διάφοροι θεσμοὶ ὑπάρχουν καὶ λειτουργοῦν γιὰ νὰ διαφυλάττουν καὶ νὰ μεταδίδουν τὴν σώζουσα ἀλήθεια. Ὅταν ὅμως ἡ ἀλήθεια παραθεωρῆται ἢ διαστρεβλώνεται ἢ συγχέεται μὲ τὴν πλάνη τότε καὶ οἱ θεσμοὶ χάνουν τὴν ἀξία τους. Στὴν ἱστορία βλέπουμε ὅτι ὁλόκληρες Ἐκκλησίες τοπικές, ἐπειδὴ ἔχασαν τὴν ἀλήθεια περιέπεσαν στὴν πλάνη καὶ τὴν αἵρεση, ὁπότε ἔχασαν τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ.
.             Τὸ ἀπαραίτητο εἶναι νὰ διαφυλάσσουμε τὴν Χάρι μὲ τὴν μετάνοια καὶ τὴν ἀγάπη, καθὼς ἐπίσης νὰ τὴν ἐκφράζουμε μὲ ταπείνωσι καὶ εἰλικρίνεια ἔξω ἀπὸ πολιτικὲς σκοπιμότητες, διότι διαφορετικὰ βιώνουμε ἁπλῶς ἕνα νεκρὸ γράμμα. Θὰ ἰσχύση σὲ τέτοια περίπτωσι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ στὸν Ἐπίσκοπο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἐφέσου: «ἔχω κατὰ σοῦ, ὅτι τὴν ἀγάπην σου τὴν πρώτην ἀφῆκας. μνημόνευε οὖν πόθεν πέπτωκας καὶ μετανόησον καὶ τὰ πρῶτα ἔργα ποίησον. εἰ δὲ μή, ἔρχομαί σοι ταχὺ καὶ κινήσω τὴν λυχνίαν σου ἐκ τοῦ τόπου σου, ἐὰν μὴ μετανοήςῃς» (Ἀποκ. β´ 4-5). Ἔτσι ἐξηγεῖται ὅτι οἱ Πατέρες ἀγωνίζονται ἕως θανάτου γιὰ τὴν διαφύλαξι τῆς ἀληθείας. Ὁ ἀμπελώνας ὑπάρχει. Εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία διαφυλάσσει ἀνόθευτη τὴν ἀλήθεια. Χρειάζεται ταπείνωσι καὶ διαρκὴς μετάνοια, γιὰ νὰ μὴ γίνουμε κακοὶ γεωργοὶ καὶ χάσουμε τὴν θεία Χάρι μὲ συνέπεια τὴν καταδίκη μας. Νὰ μᾶς συνέχη ὁ κίνδυνος τῆς πτώσεως.