ΠΑΤΕΡΙΚΗ Ἢ ΠΑΤΡΟΜΑΧΟΣ Η “ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗ” ΘΕΟΛΟΓΙΑ;

Πατερικὴ ἢ πατρομάχος ἡ «μεταπατερικὴ θεολογία»;

Τοῦ Ἰωάννη Τάτση, Θεολόγου

.        Ἡ ἡμερίδα ποὺ διοργάνωσε στὰ μέσα Φεβρουαρίου ἡ Μητρόπολη Πειραιῶς μὲ θέμα «Πατερικὴ θεολογία καὶ μεταπατερικὴ αἵρεση» ἀποκάλυψε σὲ ὅλο του τὸ μέγεθος τὸν αἱρετικὸ χαρακτήρα τῆς λεγόμενης «μεταπατερικῆς θεολογίας». Σὲ μία προσπάθεια νὰ ἀποδείξουν ὑπερβολικὰ καὶ λανθασμένα τὰ συμπεράσματα τῆς ἡμερίδας αὐτῆς, τὶς ἑπόμενες ἡμέρες ὁ Μητροπολίτης Δημητριάδος Ἰγνάτιος καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος προέβησαν σὲ δύο πραγματικὰ πρωτότυπες ἑρμηνεῖες τῆς «μεταπατερικῆς θεολογίας»…
.        Ὁ Μητροπολίτης Δημητριάδος στὴν ἐγκύκλιό του γιὰ τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας τόνισε σχετικά: «Δὲν ὑπάρχει μεταπατερικότητα ξεκομμένη ἀπὸ τὴν διαχρονικὴ διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων, ξεκομμένη ἀπὸ τὴν αἰώνια Ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδοξίας. Αὐτό, ποὺ κάποτε καλοῦμε «μεταπατερική», δὲν εἶναι «ἀντιπατερικὴ» θεολογία, ἀλλὰ θεολογία «μετά», δηλ. μ α ζ ὶ μὲ τοὺς Ἁγίους Πατέρες». Μία τέτοια ἑρμηνεία σύνθετης ἑλληνικῆς λέξης προφανῶς κινεῖται ἔξω ἀπὸ τὰ ὅρια τῶν κανόνων τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καὶ εἶναι τουλάχιστον ἀτυχής. (βλ. σχετ. «ΧΡ. ΒΙΒΛΙΟΓΡ.»: ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΜΑΖΙ» ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ …)
.        Λίγες μέρες ἀργότερα ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος μιλώντας στὴ Σχολὴ Εὐελπίδων εἶπε: «Ἡ ἐποχή μας ἔχει βγάλει κι αὐτὴ Πατέρες. Ἡ νεοπατερική, τὴν εἴπανε μεταπατερική, δὲν εἶναι ἄλλη θεολογία, εἶναι χρονικὸ πράγμα. Ὅπως θὰ λέγαμε ἡ σύγχρονη θεολογία, οἱ σύγχρονοι θεολόγοι».
.        Ἁπλοϊκὸς τρόπος γιὰ νὰ δικαιολογηθοῦν μεγάλα θεολογικὰ ὀλισθήματα. Ποιοὶ εἶναι ἄραγε «οἱ σύγχρονοι θεολόγοι» στοὺς ὁποίους ἀναφέρεται ὁ Ἀρχιεπίσκοπος; Οἱ θεολογοῦντες διανοητὲς τῆς «Ἀκαδημίας» τοῦ Βόλου ἢ μήπως οἱ σύγχρονοι ἅγιοι ὅπως ὁ Ὅσιος Ἰουστίνος Πόποβιτς καὶ οἱ ἅγιοι Γέροντες Παΐσιος, Πορφύριος κ.ἄ.;
.          Ἐν πάσῃ περιπτώσει, τὸ πρόβλημα δὲν βρίσκεται στὶς λέξεις ἀλλὰ στὸ περιεχόμενο ποὺ αὐτὲς ἔχουν ἢ στοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους εἰσάγεται ἡ χρήση τους. Γιὰ νὰ ἀνεύρουμε τὸ πραγματικὸ περιεχόμενο τῆς «μεταπατερικῆς θεολογίας» τῆς «Ἀκαδημίας» τοῦ Βόλου, ἀρκεῖ νὰ θυμηθοῦμε ὅσα ὑποστήριζε ὁ Διευθυντὴς τῆς «Ἀκαδημίας» Παντελὴς Καλαϊτζίδης: «Ἡ “ἐπιστροφὴ στοὺς Πατέρες” … εἶχε ὅμως καὶ ὁρισμένες ἀρνητικὲς συνέπειες ὅπως…τὴν ἔξαρση τοῦ ἀντιθετικοῦ ἄξονα Ἀνατολὴ-Δύση καὶ τὴν καλλιέργεια ἀντιδυτικοῦ, ἀντιοικουμενικοῦ πνεύματος». Ἀποφαινόταν μάλιστα ὅτι «Οἱ παραπάνω διαπιστώσεις καθιστοῦν ἐπεῖγον τὸ αἴτημα τῆς νέας σάρκωσης τοῦ λόγου καὶ τῆς συναφειακῆς ἀνάγνωσης τῶν Πατέρων, θέτοντας ταυτόχρονα τὸ ἐρώτημα τῆς δυνατότητας ὕπαρξης μίας μετα-πατερικῆς ὀρθόδοξης θεολογίας», ποὺ θὰ προχωρήσει στὴν ἀνάλυση θεμάτων ὅπως «Ἐπανεξέταση τοῦ ζεύγους καθολικότητα-αἵρεση, ἐν σχέσει πρὸς τὰ ζεύγη ἑτερότητα-αἵρεση, διαφορὰ-ἑνότητα. Ἀνοχὴ καὶ καταδίωξη τῶν “αἱρετικῶν” στὰ πατερικὰ κείμενα καὶ στὴν σημερινὴ πολιτισμικὴ συνθήκη» ἀλλὰ καὶ τὴν, κατὰ Π. Καλαϊτζίδη, «ἀτελῆ ἀνθρωπολογία τῶν Πατέρων: προβληματικὲς ἀνθρωπολογικὲς ἀπόψεις τῆς πατερικῆς θεολογίας π. χ. γιὰ τὴν γυναίκα (τὸ κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ ἀποδίδεται σὲ αὐτὴν μόνο διὰ μέσου τοῦ ἄνδρα)… διάχυτος ἀντιφεμινισμὸς τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς πατερικῆς θεολογίας, νέες ἀνθρωπολογικὲς προκλήσεις τῆς βιοηθικῆς καὶ βιοτεχνολογίας, κλπ». Κατέληγε δὲ ὅτι «Τὰ παραπάνω θέτουν ἐπιτακτικὰ τὸ αἴτημα μιᾶς σύγχρονης ὀρθόδοξης μετα-πατερικῆς θεολογίας, καὶ ἐπανερμηνείας τῆς πιστότητας στὴν πατερικὴ παράδοση, καθὼς στὸν ἑρμηνευτικὸ ὁρίζοντα τῆς παρούσας εἰσήγησης, τὸ “ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις Πατράσιν” δὲν σημαίνει ἁπλῶς τὴν συνέχιση, τὴν ἐπικαιροποίηση ἢ καὶ τὴν ἐπανερμηνεία τῆς παράδοσης αὐτῆς, ἀλλὰ -κατὰ τὸ προηγούμενο τῆς πρωτοχριστιανικῆς καὶ τῆς πατερικῆς ὑπέρβασης- καὶ τὴν ὑπέρβασή της ὅπου καὶ ὅταν χρειάζεται».
.        Αὐτὰ καὶ ἄλλα παρόμοια ὑποστήριζε ὁ Παντελὴς Καλαϊτζίδης τὸ 2010 στὸ συνέδριο ἐκεῖνο γιὰ τὴν «μεταπατερικὴ θεολογία». Τὰ ἐπαναλάβαμε γιατί κάποιοι προσπαθοῦν νὰ ἀμνηστεύσουν τὴν «μεταπατερικὴ θεολογία» καὶ τοὺς εἰσηγητές της καὶ νὰ ἐμφανίσουν τὰ πάντα ὡς ἀποτέλεσμα παρανοήσεων. Ἡ «μεταπατερικὴ θεολογία» τοῦ Βόλου ὅμως δὲν εἶναι ἄλλο τί παρὰ προσπάθεια ὑπέρβασης τῶν ἁγίων Πατέρων καὶ ἀμφισβήτησης ὅσων διδασκαλιῶν τους δὲν «βοηθοῦν» τὰ σχέδια τῆς οἰκουμενιστικῆς ψευτοενότητας.
.        Λόγῳ τῶν χαρακτηριστικῶν της ἡ «μεταπατερικὴ θεολογία» εἶναι πράγματι πατρομάχος, ἀντιπατερικὴ καὶ γιὰ τοῦτο δὲν μπορεῖ νὰ τῆς ἀποδίδεται τὸ ὄνομα τῆς θεολογίας ἀλλὰ τῆς αἵρεσης. Στὸ ἑξῆς ὅσοι θέλουν νὰ εἶναι «ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις πατράσιν» ἂς κάνουν χρήση τοῦ δοκίμου ὅρου πατερικὴ θεολογία. Ἡ μεταπατερικότητα συνδέεται ἄρρηκτα μὲ τὸν οἰκουμενισμὸ καὶ ἀποτελοῦν μαζὶ σύμπλεγμα αἱρέσεως καὶ κακοδοξίας.