Άγιος Γαβριήλ της Γεωργίας (1929-1995), ένας μεγάλος σύγχρονος άγιος του Θοδωρή Ρηγινιώτη

Επιμέλεια Θοδωρής Ρηγινιώτης
Αν βλέπαμε μια «μικρή κόσμου» της Ορθοδοξίας, στην οποία σίγουρα θα συμμετείχαν ο άγιος Πορφύριος, οι Γέροντες Παΐσιος και Ιάκωβος της Εύβοιας, Κλεόπας Ελίε, Σωφρόνιος του Έσσεξ και Ιωνάς της Οδησσού († 2012 – για να περιοριστώ σε αγίους που κοιμήθηκαν μετά το 1990), βασικός παίχτης θα ήταν και ο άγιος Γαβριήλ, ο Γέροντας της Γεωργίας.
Οι περιπέτειές του (από την εφηβεία ακόμη, πιστό παιδί μιας αθεϊστικής οικογένειας που τον εμπόδιζε να προσεύχεται – όμως η μητέρα του τελικά πίστεψε και κατέληξε μοναχή), οι ασκητικοί του αγώνες και οι ταλαιπωρίες του για το Χριστό συγκλονίζουν. Η αγάπη του απέραντη. Τα θαυματουργικά του χαρίσματα είναι εφάμιλλα του αγίου Πορφυρίου και του Γέροντα Παΐσιου.
Τη βιογραφία του μου την πρόσφερε ένας καλός αδελφός που υπηρετεί ως κληρικός στη μητρόπολη Ρεθύμνης. Του αφιερώνω με αγάπη αυτό το αφιέρωμα.
Ας γράψουμε λοιπόν λίγα για την προσωπικότητά του, εξαιρετικά επίκαιρη μια και βαδίζουμε προς μια αθεϊστική κοινωνία ακόμη και στη χώρα μας. Ας έχουμε την ευχή του.
Από το οπισθόφυλλο της βιογραφίας του (Μαλχάζι Τζινόρια, Ο Άγιος Γαβριήλ ο Διά Χριστόν σαλός και Ομολογητής, 1929-1995, μτφρ. Νάνα Μερκιβιλάτζε, Αθήνα 2013):
Ο π. Γαβριήλ Ουργκεμπάτζε γεννήθηκε στις 29 Αυγούστου 1929 στην Τυφλίδα της Γεωργίας και κοιμήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1995 στο Μτσχέτα. Υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές της σύγχρονης Γεωργίας, ένας χαρισματικός και θεοφόρος Γέροντας, ο οποίος έζησε ως διά Χριστόν σαλός (προσποιητά τρελός) και Ομολογητής (δηλ. διακήρυξε δημόσια την πίστη του στο Χριστό κατά τη διάρκεια διωγμού). Ενάντια στις επιταγές του αθεϊστικού καθεστώτος, έχτισε με τα ίδια του τα χέρια έναν τετράτρουλο ναό στο σπίτι του, όπου και ασκήτεψε τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Εκάρη μοναχός και διώχθηκε για πολλά χρόνια από την κυβέρνηση. Βασανίστηκε από τις μυστικές υπηρεσίες και φυλακίστηκε για αρκετούς μήνες.
Ενώ δεν μας έχει ακόμη αποκαλυφθεί όλο το φάσμα του βίου του, είναι αμέτρητες οι μαρτυρίες των ανθρώπων που τον επισκέπτονται στην Ιερά Μονή Σαμτάβρο, στην πόλη Μτσχέτα, τα τελευταία χρόνια της ζωής του, και έζησαν από κοντά τη θαυματουργική του δύναμη, αλλά και το διορατικό και προορατικό του χάρισμα. Σήμερα στον τάφο του, στο προαύλιο του μοναστηριού, επιτελούνται αναρίθμητα θαύματα σε ανθρώπους που πάσχουν από ανίατες ασθένειες.
Ο άγιος Γαβριήλ τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 2 Νοεμβρίου.


Διδασκαλίες του αγίου:
— Μπροστά στον κύριο συσσωρεύονται οι αμαρτίες των ανθρώπων σαν τα βότσαλα της θάλασσας. Δεν υπάρχει όμως αμαρτία που να υπερβαίνει τη μετάνοια. Αν συναντήσεις έναν φονιά ή μια πόρνη ή έναν μεθύστακα, μην τον κατηγορήσεις. Είναι πλάσματα του Θεού, των οποίων τα λουριά έχει αφήσει ο Κύριος. Έτσι καλούνται να βρουν οι ίδιοι, μόνοι τους, το σωστό δρόμο με τη μετάνοια. Το δικό σου όμως λουρί το κρατάει ο Κύριος και, αν το αφήσει, εσύ θα πέσεις σε χειρότερη κατάσταση και θα καταστραφείς.
— Στις έσχατες ημέρες η αγάπη, η ταπείνωση και η καλοσύνη είναι που θα σώσει τους ανθρώπους. Η καλοσύνη θα σου ανοίξει την πύλη του Παραδείσου, η ταπείνωση θα σε βάλει μέσα και η αγάπη θα σου φανερώσει το πρόσωπο του Θεού…
Προσθέτουμε: Διωγμό υπέστη ο άγιος και από έναν πατριάρχη Γεωργίας της εποχής του! Για χρόνια ο πατριάρχης Γεωργίας Εφραίμ Β΄ του είχε επιβάλει ακοινωνησία (απαγόρευση να κοινωνήσει, δηλ. αφορισμό), υποκύπτοντας σε πιέσεις του καθεστώτος! Αυτό το διάστημα, που δεν είχε θέση σε κάποιο ναό, ο άγιος έζησε ως ζητιάνος και με τα χρήματα που μάζευε ελεούσε τους φτωχούς. Ο πατριάρχης τού έλυσε τον αφορισμό λίγο πριν το θάνατό του (του πατριάρχη), το 1972. Όταν πέθανε, ο άγιος πήρε τη φωτογραφία του (που την κατέβασαν από τη Θεολογική Σχολή, για να βάλουν τη φωτογραφία του νέου πατριάρχη) και την τοποθέτησε με σεβασμό στο κελί του (βιογραφία του αγίου, σελ. 70-74).
Λίγα αποσπάσματα από το βιβλίο, δημοσιευμένα στο εξαιρετικό ιστολόγιο Άπαντα Ορθοδοξίας:
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΑΠΑΝΤΑ ΣΕ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ

— Γέροντα, πώς να αγαπάμε έναν κακό άνθρωπο;
— Κατανοώ την ερώτηση σας. Να μισείτε την κακία και την αμαρτία, όμως τον άνθρωπο πρέπει να τον λυπάστε και να τον αγαπάτε. Μόνον ο Θεός ξέρει. Μπορεί αυτός που εμείς μισούμε σήμερα, αύριο, με προσευχή, με δάκρυα, με νηστεία, με μετάνοια, να καθαριστεί και ο Κύριος να τον συμπεριλάβει στους Αγγέλους. Υπήρξαν πολλοί τέτοιοι άνθρωποι στην ιστορία.
Όταν έβριζαν ή κατηγορούσαν τον άγιο, τον ρωτούσαν με ειλικρινή απορία:
— Στ’ αλήθεια, Γέροντα, ακόμη τους αγαπάς;
— Τώρα πιο πολύ τους αγαπώ και τους λυπάμαι, απαντούσε μελαγχολικά.
Όταν δεν έβλεπε στον άνθρωπο αγάπη, η καρδιά του πονούσε και παραπονιόταν:
— Εκεί που δεν υπάρχει η αγάπη βρίσκεται η κόλαση. Ο Κύριος σου δείχνει τη δυστυχία του άλλου για να δει πώς θα αντιδράσεις. Θα προσευχηθείς για τον πλησίον σου; Θα τον βοηθήσεις; Και με αυτό τον τρόπο σε καλεί να εκπαιδεύεσαι στην αγάπη και να την καλλιεργείς.
Ο π. Γαβριήλ κατέβαινε στο ναό, γονάτιζε στον άμβωνα και κήρυττε να περνούμε τις ημέρες μας με αγάπη. Αν είχε μαλώσει κάποιον για τυχόν λάθη που διέπραξε και περνούσε η μέρα χωρίς να έρθει να του ζητήσει συγχώρεση, τον έβρισκε Γέροντας κι έλεγε:
— Συγγνώμη αν σε στενοχώρησα.
Κάποια φορά ο Γέροντας, ενόσω μας μιλούσε στο κελί του, άρχισε ξαφνικά να «κατηγορεί» κάποιον που κατείχε μεγάλη θέση:
— Τέτοιον εχθρό, σαν αυτόν, δεν είχε ξανά η Γεωργία. Είναι δυνατόν να μη βρέθηκε κανείς να τον σκοτώσει για να ελευθερώσει τον λαό; Τον φονιά του θα τον εκτελέσουν αμέσως. Αλλά εγώ θα τον ελεήσω!
(Αυτό το έλεγε για να δοκιμάσει τους ακροατές του). Ένας πιστός, που ήταν εκεί, σκέφτηκε: «Εγώ, π. Γαβριήλ, μπορώ να τον σκοτώσω». Κι αμέσως ο Γέροντας του είπε:
— Αν μισήσεις έστω κι έναν άνθρωπο, είσαι μακριά από τη Βασιλεία των Ουρανών!
Με τέτοιον τρόπο δίδασκε ο άγιος στους ανθρώπους την αγάπη.
Ο άγιος δεχόταν δώρα μόνο αν ήταν δουλεμένα με αγάπη και καλοσύνη. Σ’ όποια δουλειά δεν έβλεπε αγάπη, έλεγε:
— Δεν τη θέλω τέτοια δουλειά. Δεν έχει χάρη.
Μάλιστα δεν δεχόταν ούτε το ψωμί που του πρόσφεραν αν αυτό δεν δινόταν αυθόρμητα κι από αγάπη.
Ο π. Γαβριήλ μας είχε φανερώσει την επιθυμία του να γράψει κάπου με χρυσά γράμματα «Ο Θεός είναι αγάπη» και να το κρεμάσει στο λαιμό του. Αλλά ο Θεός του είπε:
— Γαβριήλ, το όνομα μου πρέπει να το χαράξεις στην καρδιά σου και όχι να το κρεμάς στο στήθος.
Λίγες ημέρες προτού φύγει από τη ζωή ο Γέροντας έλεγε:
— Εγώ είμαι σκουλήκι, χώμα και σκόνη. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει την αλήθεια. Ο Θεός είναι η αλήθεια. Φεύγω και αρχίζω να χτίζω σπίτι. Να ξέρετε: Αν κάποιος από εδώ χαθεί, θα κατέβω εγώ γι’ αυτόν ακόμη και στον Άδη.
Ο Θεός μας ζητάει οι καλές πράξεις που κάνουμε να πηγάζουν από την καρδιά μας. Ότι καλό κάνουμε στους άλλους, το κάνουμε για τον Κύριο. Όταν κάνεις το καλό, ανεβαίνεις μια σκάλα. Όταν αμαρτάνεις, την κατεβαίνεις. Κι αυτό συμβαίνει σ’ όλη μας τη ζωή.
— Γι’ αυτό είμαστε τόσο αδύναμοι και εύκολα μας νικά ο κόσμος και ο Πονηρός, γιατί προσπαθούμε μόνο για τον εαυτό μας, δεν φροντίζουμε ο ένας τον άλλον με αγάπη θεϊκή, αλλά ψάχνουμε για στηρίγματα: Ένας στη συγγένεια, δεύτερος στη φιλία, τρίτος στους γνωστούς κι άλλος στους γείτονες. Κι όλες αυτές οι σχέσεις δυναμώνουν τη φιλία κι όχι την ορθή πίστη, που είναι η μόνη που μπορεί να κουμπώσει τη ζώνη της φιλίας. Αλλά εμείς τι παθαίνουμε; Μερικές φορές κάνουμε πιο ευχάριστα παρέα με τους αλλόπιστους παρά με τα παιδιά της Εκκλησίας. Αυτά έλεγε κι ο Ιερός Χρυσόστομος.

«Η προσευχή της μάνας για το παιδί της είναι πιο δυνατή και από τις ανοιγμένες φτερούγες του αετού»
Μια φορά παρακάλεσαν τον Γέροντα να προσευχηθεί για κάτι.
— Δεν είναι το θέλημα του Θεού, απάντησε αυστηρά.
— Εσείς προσευχηθείτε, τον ξαναπαρακάλεσαν επιμένοντας.
— Ο Μωυσής έβγαλε τον λαό του από τη δουλεία της Αιγύπτου – τι μπορούσε να κάνει ο ίδιος, αν δεν ήταν θέλημα του Κυρίου;
Όταν ένας κοντινός του π. Γαβριήλ τον ξέχασε στις προσευχές του, κάποια μέρα που πήγε στο κελί του, αφού τον ευλόγησε, του είπε καθώς έφευγε:
— Μη με ξεχνάς στις προσευχές σου, παιδί μου!
— Πώς, πατέρα, το ξέρετε και αυτό; ρώτησε απορημένος.
— Και αυτό το ξέρω και εκείνον με τον οποίο μάλωσες, κι ανέφερε το όνομα του. Όταν προσεύχεστε, εγώ είμαι δίπλα σας, έλεγε κοιτάζοντας τους όλους με αγάπη.
Πώς μπορώ να προσεύχομαι για τους εχθρούς μου;

Ο Ζουράμπ Βαραζασβίλι τον ρώτησε:
— Πάτερ Γαβριήλ, υπάρχουν άνθρωποι ανήθικοι, γεμάτοι κακία, που αξίζουν την περιφρόνηση και σε αναστατώνουν. Πώς μπορούμε να προσευχόμαστε για το καλό τους; Δεν θα βγουν οι ευχές από την καρδιά μας.
— Κάνε την αρχή απ’ αυτόν που αγαπάς πιο πολύ, ας πούμε από τα παιδιά σου. Όταν προσευχηθείς γι’ αυτά, συνέχισε με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας σου. Μετά γι’ αυτούς που βρίσκονται γύρω σου, για τους γείτονες. Ύστερα για την πόλη που μένεις. Η Τιφλίδα δεν είναι η μόνη. Να προσευχηθείς για όλους που μένουν στη Γεωργία. Η Γεωργία δεν είναι η μόνη. Την περικυκλώνουν εχθροί.
Παρακάλεσε τον Θεό να ειρηνεύσει τις καρδιές τους, ώστε να μην μπορούν να την εχθρεύονται. Τώρα, αφού προσευχήθηκες για όλη τη χώρα σου, έμειναν μόνον οι δικοί σου προσωπικοί εχθροί. Μην τους αποκλείεις. Παρακάλεσε τον Θεό να γεμίσει τις καρδιές τους με καλοσύνη και το νου τους με σοφία. Βλέπετε; Έτσι γίνεται να προσευχηθείς και για τους εχθρούς.

Για μια πόρνη

Κάποτε, ο Γέροντας κάθε πρωί και για μερικές βδομάδες, μνημόνευε (δηλ. ανέφερε στην κουβέντα του) μια κοπέλα που είχε απομακρυνθεί τελείως από κοντά μας, επειδή είχε γίνει πόρνη. Τον άκουγαν και απορούσαν: «Γιατί μας λέει κάθε μέρα τα ίδια και τα ίδια; Ποιος είναι ο λόγος;».
Τελικά τον ρώτησαν:
— Γέροντα, γιατί τη μνημονεύετε τόσο συχνά;
— Για να προσεύχεστε γι’ αυτήν. Σας ικετεύω να προσευχηθείτε πολύ για την ψυχή της, μας είπε.
Ένα απόγευμα κάποια πιστή, καθώς ήταν πολύ κουρασμένη, σκεφτόταν: «Δεν μπορώ να μνημονεύω όλους αυτούς τους συγγενείς και γνωστούς μου. Ας νοιάζεται ο καθένας για το κεφάλι του. Μου αρκεί το δικό μου. Την άλλη μέρα που πήγε στον π. Γαβριήλ και γονάτισε να πάρει ευλογία, ο Γέροντας αφού την ευλόγησε της είπε:
— Όχι μόνο για τους κοντινούς σου και για τους γνωστούς σου πρέπει να προσεύχεσαι, αλλά και για όσους βρίσκονται στις φυλακές, στους οίκους ανοχής, για τους ανήμπορους και τους οδοιπόρους.
— Η προσευχή της μάνας για το παιδί της είναι πιο δυνατή και από τις ανοιγμένες φτερούγες του αετού.
ΤΙ ΕΒΛΕΠΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΟΡΑΤΟ ΚΟΣΜΟΣ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΟ ΚΑΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΒΕΡΝΑ ΝΑ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ
Διηγείται ένας πιστός:
«Μια μέρα, βγαίνοντας από το ναό μαζί με τον π. Γαβριήλ, εκείνος έκανε το σταυρό του. Μόλις απομακρυνθήκαμε μερικά μέτρα, στράφηκε ξαφνικά προς το ναό και άρχισε να… φτύνει! Ύστερα, περνώντας έξω από μια ταβέρνα έκανε πάλι το σταυρό του. Βέβαια αυτό το έκανε συχνά, αλλά δεν μπορούσα να το εξηγήσω και έτσι δεν συγκράτησα την περιέργεια μου:
— Γέροντα, γιατί όταν είστε κοντά στο ναό φτύνετε και όταν περνάτε έξω από την ταβέρνα κάνετε το σταυρό σας και προσεύχεστε;
— Αφού με ρωτάς από καρδιάς, θα σου πω. Αυτό όμως αφορά μόνον εμένα. Γύρω από την εκκλησία στέκονται παρατεταγμένα σε τρεις σειρές τα δαιμόνια, γιατί δεν θέλουν να μπαίνει μέσα ο άνθρωπος. Έτσι, όταν βγαίνω από το ναό και απομακρύνομαι λίγο, τα βλέπω και φτύνω. Ενώ όποτε περνάω από την ταβέρνα βλέπω τους αγίους Αγγέλους να κλαίνε που μεθοκοπούν εκεί οι άνθρωποι, κι αρχίζω μαζί τους να προσεύχομαι ν’ αφήσουν την οινοποσία και να πάνε στο ναό. Ο ναός συμβολίζει τον Ουρανό. Να περάσω από μπροστά του και να μην μπω μέσα; Αν περάσεις μπροστά από την εκκλησία και κάνεις απλώς το σταυρό σου, σημαίνει ότι χαιρετάς τον Θεό και τον προσπερνάς. Τότε τα δαιμόνια χαίρονται. Γι’ αυτό πρέπει να διαπεράσεις τον κλοιό τους ή τουλάχιστον να πλησιάσεις την πόρτα του ναού και εκεί να κάνεις το σταυρό σου. Αν δεν έχεις χρόνο, κάνε απλώς το σταυρό σου και ζήτησε από τον Κύριο συγχώρεση που δεν μπήκες μέσα».