«ΤΟ ΕΜΨΥΧΟΝ ΤΗΣ ΧΑΡΙΤΟΣ ΟΡΓΑΝΟΝ» (Ὁ Τίμιος Πρόδρομος καὶ Βαπτιστὴς Ἰωάννης)

Τὸ ἔμψυχον τῆς Χάριτος ὄργανον  

Ἀπὸ τὸ βιβλίοτοῦ Ἀρχιμ. Ἱεροθέου Βλάχου
(νῦν Μητρ. Ναυπάκτου)«Ὀσμὴ Γνώσεως»Ἐκδόσεις «Τέρτιος»,
Κατερίνη 1985, σελ. 154-158

 «Ὁ γὰρ Ἡρώδης ἐφοβεῖτο τὸν Ἰωάννην,
εἰδὼς αὐτὸν ἄνδρα δίκαιον καὶ ἅγιον». 

 (Μάρκ. ϛ´20)

.            Σήμερα ἡ μνήμη τῆς ἀποτομῆς τῆς τιμίας κεφαλῆς τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου. Ἔτσι στὸ Εὐαγγέλιο εἴδαμε τὸ μεγάλο ἔγκλημα τῆς ἀποκεφαλίσεως τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου «τῆς τῶν ὁσίων καὶ δικαίων κορυφαίας ἀκρότητος». Τὸ δὲ φοβερὸ εἶναι ὅτι ὁ Ἡρώδης, ὁ διαπράξας αὐτὸ τὸ ἔγκλημα, «ἐφοβεῖτο τὸν Ἰωάννην, εἰδὼς αὐτὸν ἄνδρα δίκαιον καὶ ἅγιον». Θὰ μᾶς δοθεῖ σήμερα ἡ εὐκαιρία νὰ δοῦμε μὲ μεγάλη συντομία μερικὲς πτυχὲς τῆς ζωῆς τοῦ Προφήτου, ὁ ὁποῖος κατὰ τὸν λόγο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἀνεδείχθη «ἔμψυχον τῆς Χάριτος ὄργανον», «περιφανὲς καταγώγιον τῶν χαρισμάτων τοῦ Πνεύματος», «πάσης ἀρετῆς καὶ εὐσεβείας στήλη». Ὄντως ὑπῆρξε «χαριτωμένος» ἄνθρωπος καὶ μέσα ἀπὸ τὸ πρῖσμα αὐτὸ πρέπει νὰ ἐξαντληθῆ ὅλη του ἡ ζωή.

 Χάρι καὶ ἔλεγχος

.           Εἶναι γνωστὰ τὰ περιστατικὰ ποὺ ὁδήγησαν τὸν Προφήτην στὸ μαρτυρικὸ τέλος. Ὁ Πρόδρομος ἤλεγξε δριμύτατα τὴν παρανομία τοῦ Ἡρώδη λέγοντας «οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου» καὶ αὐτὸ δημιούργησε τὸ μίσος τῆς Ἡρωδιάδος μὲ ἀποτέλεσμα τὸν θάνατο τοῦ Προφήτου.
.            Αὐτὴν τὴν ἐνέργεια τοῦ Βαπτιστοῦ χρησιμοποιοῦν πολλοὶ γιὰ νὰ δικαιολογήσουν τὶς δικές τους ἐλεγκτικὲς ἐνέργειες. Ὅσοι σήμερα ἔχουν σκοπὸ τῆς ζωῆς τους νὰ ἐλέγχουν διαρκῶς τὰ κακῶς κείμενα στὴν κοινωνία καὶ τὴν Ἐκκλησία, καθὼς ἐπίσης καὶ ὑψηλὰ ἱσταμένους ἀνθρώπους, φέρνουν σὰν παράδειγμα τὴν περίπτωσι τοῦ Ἰωάννου ἀγνοώντας ἴσως ὅτι αὐτὴ ἡ περίπτωσι εἶναι ἐναντίον τῆς νοοτροπίας τους. Καὶ νὰ γιατί.
.            Ὁ Τίμιος Πρόδρομος ἦταν γεμάτος ἀπὸ Ἅγιον Πνεῦμα. Ἔλαβε τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, ἐνῶ ἦταν ἀκόμη ἕξ μηνῶν ἔμβρυον στὴν κοιλία τῆς μητέρας του Ἐλισάβετ. Ὁ ἀρχάγγελος Γαβριὴλ εἶπε στὸν πατέρα του Ζαχαρία: «καὶ Πνεύματος Ἁγίου πλησθήσεται ἔτι ἐκ κοιλίας μητρὸς αὐτοῦ» (Λουκᾶ α´ 15). Καὶ πράγματι. Ὅταν ἡ Παναγία μετὰ τὸν Εὐαγγελισμό της ἐπισκέφθηκε τὴν Ἐλισάβετ ,ποὺ περνοῦσε τὸν ἕκτο μήνα τῆς κυήσεώς της, «ἐσκίρτησε τὸ βρέφος ἐν τῇ κοιλίᾳ αὐτῆς (ὁ Τίμιος Πρόδρομος) καὶ ἐπλήσθη Πνεύματος Ἁγίου ἡ Ἐλισάβετ καὶ ἀνεφώνησε…» (Λουκᾶ α´ 41).
.            Καθὼς βλέπουμε ὁ Τίμιος Πρόδρομος ἀπὸ τὴν μήτρα τῆς μητέρας του ἐδέχθη «τὴν τελειότητα τοῦ μέλλοντος αἰῶνος» καὶ ἀναγνωρίζει ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τὸν Χριστό. Μάλιστα κατὰ ὁμιλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὁ Τίμιος Πρόδρομος «φθάνει καὶ ὑπερβαίνει τὴν ἀμφοτέρων τῶν Προφητῶν» (Ἠσαΐου καὶ Ἡλιοῦ) τελειότητα ἔτι ἐν ἐμβρύοις ὤν». Ἀναγνωρίζει τὸν Χριστὸ καὶ ἐπειδὴ ὡς ἔμβρυον δὲν ἔχει φωνὴν «ἀνυμνεῖ ταύτην (τὴν θεϊκὴν παρουσίαν) ἐκεῖθεν διὰ τῆς μητρικῆς γλώσσης θεολογῶν». Ὄχι μόνον ἔγινε Προφήτης ἀπὸ ἔμβρυο, ἀλλὰ μετέδωσε τὸ προφητικὸ χάρισμα καὶ στὴν μητέρα του, τὴν ὁποία κατέστησε Προφήτιδα. Ἔτσι πρὶν ἔλθη ἀκόμη στὸν κόσμο, ἀνεδείχθη «ὑπερκόσμιος».
.           Ἐκτὸς αὐτοῦ ὅλη ἡ ζωὴ τοῦ Προδρόμου ὑπῆρξε θαυμαστή. «Ὑπὲρ ἅπαντας θαῦμα θαυμάτων ἐστίν». Ἐπιγραμματικὰ νὰ ἐνθυμηθοῦμε ὅτι ἀπὸ μικρὴ ἡλικία ζοῦσε στὴν ἔρημο, ὅτι ἀξιώθηκε τῆς μεγάλης τιμῆς νὰ βαπτίση τὸν Κύριο, ὅτι ἐπαινέθηκε ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ ὅτι ἔδωσε τοὺς μαθητάς του στὸν Κύριο. Ἔτσι προετοίμασε τὸ ἔδαφος, ἑτοίμασε τὸν δρόμο γιὰ τὸ εὐαγγελικὸ κήρυγμα.
.           Ὕστερα ἀπὸ αὐτὰ δημιουργοῦνται πολλὰ ἐρωτήματα. Μπορεῖ ὁ Τίμιος Πρόδρομος νὰ ἀποτελέση ὑπόδειγμα γιὰ ἐκείνους ποὺ δὲν ἔχουν λάβει αἰσθητὰ τὸ Πανάγιον Πνεῦμα, ποὺ δὲν εἶναι «χαριτωμένοι», ἀλλὰ τὶς περισσότερες φορὲς ἐλέγχουν ἀπὸ δική τους ἐσωτερικὴ ἀνασφάλεια καὶ ψυχικὴ ἀσθένεια. Μπορεῖ δηλ. ὁ καθένας, ὄντας ἄγευστος τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ μὴ ἔχοντας πνευματικὴ ἐμπειρία νὰ ἀσχολῆται μὲ τὸν ἔλεγχο προσώπων καὶ πραγμάτων; Αὐτὸ τὸ ἔργο τὸ κάνει ἡ Ἐκκλησία διὰ τῶν ἁγίων της, ὅταν χρειασθῆ, καὶ τότε ὁ ἔλεγχος ὠφελεῖ καὶ θεραπεύει.. Εἰρηνεύει.

 Χάρι καὶ ἡλικία

.            Συνήθως ἐνθυμούμενοι τὴν μεγάλη αὐτὴ προφητικὴ μορφὴ ὁ νοῦς μας πηγαίνει σὲ ἕνα γέροντα Προφήτη καὶ ἀγνοοῦμε ὅτι ὁ Πρόδρομος μαρτύρησε γύρω στὰ 30 του χρόνια. Ἐπίσης, ὅπως εἴδαμε προηγουμένως, ἔλαβε τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ἀπὸ τὴν κοιλιὰ τῆς μητέρας του, πρὶν ἔλθη στὸν κόσμο. Αὐτὸ μᾶς δίνει τὴν ἀφορμὴ νὰ ὑπογραμμίσουμε δύο σημεῖα.
.           Πρῶτον. Χωρὶς νὰ παραγνωρίζουμε τὴν ἀξία τῆς γενικῆς καὶ πνευματικῆς πείρας γιὰ τὴν χριστιανικὴ ζωή, ἐν τούτοις ξέρουμε καλὰ ὅτι ἡ πνευματικὴ ζωὴ εἶναι ἔλευσι τοῦ Παρακλήτου στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ τὸ Πανάγιο Πνεῦμα «ὅπου θέλει πνεῖ». Ἔτσι εἶναι δυνατὸν ἕνα μικρὸ παιδὶ νὰ ἔχη μεγάλη Χάρι καὶ νὰ θεολογῆ ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τοῦ Παναγίου Πνεύματος, ἐνῶ ἕνας μεγάλης ἡλικίας Χριστιανὸς νὰ ἀγνοῆ ὅλη αὐτὴ τὴν πορεία τῆς θείας Χάριτος. Ἑπομένως δὲν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ σύνδεσι τῆς Χάριτος μὲ τὴν ἡλικία. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς τους ζωῆς ἀξιώθηκαν μεγάλων χαρισμάτων τοῦ Παναγίου Πνεύματος, ποὺ ἄλλοι δὲν ἀξιώθηκαν ποτὲ ἢ ἀξιώθηκαν στὸ τέλος τῆς ζωῆς τους. Ἔτσι ἐξηγεῖται ὅτι μέσα στὴν λατρεία καὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῶν μυστηρίων εἶναι δυνατὸν τὰ παιδιὰ νὰ καταλάβουν πολλὰ πράγματα ποὺ ἀδυνατοῦν νὰ κατανοήσουν οἱ μεγαλύτεροι στὴν ἡλικία.

 .           Δεύτερον. Οἱ γονεῖς, ἰδιαιτέρως οἱ μητέρες, ἔχουν καθῆκον νὰ προσεύχωνται γιὰ τὰ παιδιά τους, ἰδίως γιὰ τὰ ἔμβρυα ποὺ φέρουν μέσα τους. Εἶναι παρατηρημένο ὅτι γιὰ νὰ μάθη κανεὶς νὰ προσεύχεται, πρέπει νὰ ὑπάρχουν μερικὲς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις. Μεταξὺ αὐτῶν εἶναι τὸ νὰ ζῆ σὲ μία ἀτμόσφαιρα προσευχῆς καὶ νὰ ἔχει αἷμα προσευχομένων γονέων. Γι’ αὐτὸ οἱ μητέρες πρέπει νὰ προσεύχωνται γιὰ τὰ παιδιὰ τους τόσο κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἐγκυμοσύνης, ὅσο καὶ καθ’ ὅλη τὴν ἀνάπτυξί τους. Τότε ὁ Θεὸς θὰ στέλνει τὴν Χάρι Του καὶ θὰ ἐνεργῆ εὐεργετικὰ στὴν ζωή τους.

 Χάρι καὶ θάνατος

 .           Ἡ ἀποκεφάλισι τοῦ Τιμίου Προδρόμου, δηλ. ἡ βιαία ἔξοδός του ἀπὸ τὴν ζωὴ αὐτὴ ἦταν ἡ πιὸ φυσικὴ κατάστασι. Πῶς ἐξηγεῖται αὐτό; Κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμὰ ὁ Πρόδρομος «δὲν ἔπρεπε νὰ ὑποστῆ τὸν φυσικὸ θάνατο, διότι αὐτὸς εἶναι ἡ καταδίκη τῆς παραβάσεως τοῦ Ἀδάμ, τῆς ὁποίας δὲν ἦταν ὀφειλέτης ὁ ὑπηρέτης τῆς ἐντολῆς, ὁ ὑπήκοος στὸν Θεὸ ἀπὸ τὴν μήτρα τῆς μητρός του. Οἱ ἅγιοι πρέπει νὰ θυσιάζουν τὴν ζωή τους ὑπὲρ τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς εὐσεβείας κατὰ τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου. Γι’ αὐτὸ γιὰ τοὺς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας κατάλληλος μᾶλλον εἶναι ὁ ὑπὲρ τοῦ καλοῦ βίαιος θάνατος. Ἔτσι καὶ ὁ Κύριος ἐγεύθη τοῦ θανάτου. Ὁ Πρόδρομος ἔπρεπε νὰ εἶναι πρόδρομος καὶ τοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ…».
.           Αὐτὸ συμβαίνει μὲ τοὺς ἁγίους. Ξέρουμε ἀπὸ τὴν Βιβλικοπατερικὴ διδασκαλία ὅτι ὁ φυσικὸς θάνατος εἶναι ἀποτέλεσμα τοῦ πνευματικοῦ θανάτου, τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπὸ τὸν Θεό, λόγῳ τῆς ἁμαρτίας. Τὸ κέντρον τοῦ θανάτου εἶναι ἡ ἁμαρτία. Μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα μὲ τὸ ὁποῖο ἐπιτυγχάνουμε τὴν κοινωνία μὲ τὸν Χριστὸ καταργεῖται τὸ κράτος τῆς ἁμαρτίας, ὁπότε φυσικῷ τῷ τρόπῳ πρέπει νὰ καταργῆται καὶ ὁ θάνατος. Ἂν μετὰ τὸ ἅγιο Βάπτισμα ὑφίσταται ἀκόμη ὁ θάνατος, αὐτὸ συμβαίνει γιατί παραμένει τὸ φθαρτὸ τῆς φύσεως, ὄχι πλέον σὰν καταδίκη της ἁμαρτωλῆς φύσεως, ἀλλὰ σὰν μέσο καταδίκης καὶ καταργήσεως τῆς ἁμαρτίας, ὅπως ἀκριβῶς μετὰ τὴν ἀναμάρτητη γέννηση τοῦ Χριστοῦ παρέμεινε τὸ φθαρτὸ τοῦ σώματος χάριν τῶν σωτηριωδῶν παθῶν. Ἔτσι ὁ πιὸ φυσικὸς τρόπος ἐξόδου τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ βιαἰα ἔξοδος, γι’ αὐτὸ καὶ οἱ πιὸ ἐκλεκτοὶ ἄνθρωποι, φεύγουν διὰ μαρτυρικοῦ θανάτου.
.           Ἑπομένως, ἀδελφοί, ὅταν ὁ ἄνθρωπος λαμβάνη τὴν θεία Χάρι, τότε ὅλα ἀλλάζουν. Τὰ πιὸ παράξενα γίνονται τὰ πιὸ φυσικά. Ὁ ἔλεγχος γίνεται θεραπεία καὶ εὐλογία. Ἡ μικρὴ ἡλικία γίνεται ἄμβων οὐρανίας διδασκαλίας. Τὸ μαρτύριο καὶ ὁ θάνατος γίνονται ὕμνος καὶ δόξα.

 Ἂς ἔχουμε τὶς εὐχὲς τοῦ Τιμίου Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου.