ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ «Θαρσεῖτε, ἐγὼ εἰμί. μὴ φοβεῖσθε».

 Τὸ πρόβλημα εἶναι ἐσωτερικὸ   

Ἀπὸ τὸ βιβλίοτοῦ Ἀρχιμ. Ἱεροθέου Βλάχου
(νῦν Μητρ. Ναυπάκτου)«Ὀσμὴ Γνώσεως»Ἐκδόσεις «Τέρτιος»,
Κατερίνη 1985, σελ. 139-142

 «Θαρσεῖτε, ἐγὼ εἰμί. μὴ φοβεῖσθε». 
(Ματθ. ιδ´ 27)

.           Στὴν σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπὴ βλέπουμε τὸ θαῦμα τῆς καταπαύσεως τῆς τρικυμίας τῆς θαλάσσης, καθὼς ἐπίσης βλέπουμε καὶ τὴν κατάπαυσι τῆς τρικυμίας τῶν λογισμῶν τῶν μαθητῶν ποὺἦταν φοβερότερη. Ἔτσι τὴν ἀξιολόγησε ὁ Κύριος. Γι’ αὐτὸ πρῶτα κατέπαυσε τὴν τρικυμία τῶν μαθητῶν λέγοντας «Θαρσεῖτε, ἐγὼ εἰμί. μὴ φοβεῖσθε», ἐν συνεχείᾳ κατέπαυσε τὴν τρικυμία τῆς ὀλιγοπιστίας τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου λέγοντας «ὀλιγόπιστε εἰς τί ἐδίστασας;» καὶ ἔπειτα εἰσῆλθε στὸ πλοῖο καὶ ἀμέσως «ἐκόπασεν ὁ ἄνεμος».
.           Μᾶς δίνεται λοιπὸν σήμερα ἡ ἀφορμὴ νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴν ἐσωτερικὴ τρικυμία ποὺ πολλὲς φορὲς μᾶς καταλαμβάνει καὶ δημιουργεῖ τραγικὲς καταστάσεις στὴν ζωή μας.

Τρικυμία λογισμῶν

.           Ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας τὴν περίπτωσι τοῦἈποστόλου Πέτρου, ποὺ ἐνῶ βάδιζε πάνω στὰ κύματα, ἔπειτα βυθιζόταν, λέγει ὅτι ὁ Κύριος τὴν στιγμὴἐκείνη δὲν κατέπαυσε τὸν ἄνεμο, ἀλλὰ ἅπλωσε τὸ χέρι Του καὶ τὸν ἔπιασε λέγοντας «ὀλιγόπιστε εἰς τί ἐδίστασας;». Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ὁ Κύριος ἔδειξε ὅτι τὴν μεταβολὴ στὸν Πέτρο δὲν τὴν ἔκανε ἡ δύναμι τοῦ ἀνέμου, ἀλλὰ ἡ ὀλιγοπιστία του. Ἂν ἡ πίστι του δὲν ἀσθενοῦσε, τότε εὔκολα θὰ μποροῦσε νὰ ἀντιμετωπίση τὸν ἄνεμο. Γι’ αὐτὸ ὁ Κύριος τὸν ἔπιασε ἀπὸ τὸ χέρι καὶ ἀφήνει τὸν ἀέρα νὰ πνέη, δείχνοντας ὅτι ὁ ἄνεμος δὲν μπορεῖ νὰ κάνη κανένα κακό, ὅταν ἡ πίστι εἶναι σταθερή.
.           Κατὰ τοὺς ἁγίους Πατέρας οἱ δαίμονες στέκονται συνεχῶς ἐπάνω στὰ τρία μέρη τῆς ψυχῆς, δηλ. τὸ λογιστικό, τὸ θυμικὸ καὶ τὸἐπιθυμητικὸ καὶ τὰ ἐρεθίζουν μὲ τὶς μανιώδεις ἐπιθέσεις τους. Τὸ λογιστικὸ κινοῦν σὲ λογισμοὺς αἱρετικοὺς καὶ βλασφήμους, τὸ θυμικὸ σὲ πράξεις ἐναντίον ὅσων τὸν ἔβλαψαν καὶ τὸ ἐπιθυμητικὸ σὲ ἐπιθυμίες-λογισμοὺς καὶ λογισμοὺς-ἐπιθυμίες αἰσχρούς.
.           Ὅλοι μας ἔχουμε δοκιμάσει αὐτὴ τὴν τρικυμία τῶν λογισμῶν, ποὺ γίνεται ὅταν ὁ διάβολος μὲ τὴν μανία του καὶ τὴν τέχνη του εἰσάγη μέσα μας ἕνα λογισμὸ εἴτε ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, εἴτε ἐναντίον τῶν συνανθρώπων μας. Ἴσως στὸ θέμα αὐτὸ ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος εἶναι περισσότερο εὐάλωτος, γι’ αὐτὸ καὶ ὑποφέρει. Ἐπειδὴ μιλοῦμε μὲ τὸν λογισμό, πάσχουμε φοβερὰ καὶ φθάνουμε πολλὲς φορὲς στὰὅρια τῆς τρέλλας. Στὴν πραγματικότητα τότε μιλοῦμε μὲ τὸν διάβολο, ποὺ βάζει τοὺς λογισμοὺς καὶἔτσι ταράσσεται ὅλη μας ἡ ὕπαρξη. Ὑποφέρουμε πολὺ ἀπὸ τὸν πόλεμο αὐτὸ γιατί ἀγνοοῦμε τὴν Ὀρθόδοξη ἀρχὴ τῆς νήψεως.

.           Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἀπὸ τὴν πείρα τους μᾶς ἔχουν διδάξει ὅτι πρέπει νὰ ἀγωνιζόμαστε ἐναντίον τῶν ἁπλῶν λογισμῶν, γιὰ νὰ μὴν γίνουν χρονίζοντες, ἐναντίον τῶν χρονιζόντων λογισμῶν γιὰ νὰ μὴν γίνουν ἐμπαθεῖς καὶ ἐναντίον τῶν ἐμπαθῶν, γιὰ νὰ μὴ γίνουν συγκατάθεσις, ὁπότε ἐνεργεῖται ἡ ἁμαρτία.
.           Ὑπάρχουν πολλοὶ τρόποι γιὰ νὰ ἀπαλλαγῆ κανεὶς ἀπὸ τὴν φρικτὴ αὐτὴ κατάστασι, ποὺ δημιουργεῖὑποψίες, φαντασίες, μίση κλπ. μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἔρχεται μεγάλη ταραχή. Οἱ λογισμοὶ εἴτε διώκονται μὲ τὴν προσευχή, τὴν ἐργασία κλπ, εἴτε ἀποκόπτονται μὲ τὴν καταφρόνησι τῶν αἰσθητῶν πραγμάτων. Ἐπίσης οἱ λογισμοὶ ἐξαφανίζονται μὲ τὴν τέλεια ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό. «Ὁ καθάπαξ ἑαυτὸν ἀφιερώσας τῷ Θεῶ, ἐν ἀναπαύσει νοὸς διάγει» (ἅγιος Ἰσαάκ). Ἐπίσης σὲ περίπτωσι τρικυμίας λογισμῶν μᾶς βοηθοῦν οἱ προσευχὲς τῶν ἁγίων. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας τὴν παραγγελία ποὺ ἔδωσε ὁ Χριστὸς νὰ εὐλογοῦν τὴν οἰκία, στὴν ὁποία θὰ εἰσέρχονται, λέγει: «Πολλὲς φορὲς ἔχουμε πόλεμο στοὺς λογισμοὺς καὶ ταρασσόμαστε χωρὶς νὰ μᾶς ἐνοχλεῖ κανεὶς καὶ συνεχῶς ἐπανίστανται πονηρὲς ἐπιθυμίες. Αὐτὴ τὴν μάχη τὴν καταστέλλει τὸ ρῆμα ἐκεῖνο τῶν ἁγίων (εὐλογία) καὶ προξενεῖ μέσα μας πολλὴ γαλήνη. Τὴν ὥρα ποὺ λέγει τὸ ρῆμα τοῦτο, ἀμέσως φεύγει ἀπὸ τὴν ψυχή μας κάθε ἐνθύμησι διαβολικὴ καὶ κάθε ἄτοπος λογισμός…». Γι’ αὐτὸ τὸ «εἰρήνη πᾶσι», ποὺ λέγει ὁ λειτουργὸς Ἱερεὺς ἢ ἡ εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ μας πατρὸς εἰρηνεύει τὴν ψυχή μας. Ἐκδιώκει τὸν διάβολο ποὺ προξενεῖ ταραχή.

 Τρικυμία σαρκὸς

.           Ὅταν δὲν γνωρίζουμε τὸν τρόπο τῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν καὶ τοὺς ἀφήνουμε ἀνενόχλητους νὰ ἐργάζωνται τὸ φθοροποιό τους ἔργο, τότε ἔρχονται σαρκικὲς ἐπαναστάσεις καὶ διαπράξεις σαρκικῶν ἁμαρτιῶν. Ἐπίσης ἡ σαρκικὴἐπανάστασι εἶναι καὶἰδιαίτερη ἐνέργεια τοῦ πονηροῦ, δηλ. ὅπως λέγουν οἱἅγιοι Πατέρες, ὁ διάβολος ἐπιτίθεται ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου, ἄλλοτε ἐμβάλλοντας διαφόρους λογισμοὺς καὶ ἄλλοτε ἐξάπτοντας τὴν σάρκα, ὥστε νὰ ἀναπτυχθῆ ἡ ἡδονή, νὰ προσελκυσθῆ καὶ νὰ αἰχμαλωτισθῆ ὁ νοῦς καὶ νὰ γίνη ἡ ἁμαρτία.
.           Ἡ ἀντιμετώπισι αὐτῆς τῆς τρικυμίας συνδέεται μὲ τὸν Χριστό. Ἡ κατάπαυσι τοῦ ἀνέμου καὶ ἡ εἰρήνευσι δὲν εἶναι ἀποτέλεσμα καλῶν καὶ εὐσεβῶν σκέψεων, ἀλλὰ ἔλευσι τῆς θείας Χάριτος. Ὅπως ἡ τρικυμία τῆς θαλάσσης ἔπαυσε μὲ τὴν εἴσοδο τοῦ Χριστοῦ στὸ πλοῖο, ἔτσι καὶ ἡ σαρκικὴ τρικυμία κοπάζει μὲ τὴν εἴσοδο τοῦ Χριστοῦ στὴν καρδιά μας. Ὁ Χριστιανὸς ἑπομένως μεταχειρίζεται τὰ πνευματικὰ μέσα, ποὺ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ὑπέδειξε, δηλ. τὴν προσευχὴ καὶ τὴν νηστεία. Κυρίως ἐπικαλεῖται τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν σύντομη καὶ «χαριτωμένη» εὐχὴ τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με τὸν ἁμαρτωλόν».
.           Ὅταν ἔρχεται μέσα μας ἡ Χάρι τοῦ Χριστοῦ, τότε γίνεται γαλήνη μεγάλη. Εἰρηνεύουν τὰ πάντα. Ὁ ἄνθρωπος βιώνει τὴν βαθειὰ καὶ ἀναφαίρετη εἰρήνη. Καὶ οἱ πλέον ἐπιρρεπεῖς στὰ σαρκικὰ παραπτώματα, λαμβάνοντες τὴν Χάρι τοῦ Χριστοῦ, μποροῦν νὰ αἰσθανθοῦν τὴν βαθειὰ εἰρήνη τῆς ἐγκράτειας. Καὶ τὸ ἐπαναστατημένο σῶμα κατευνάζεται ἀπὸ τὴν ἔλευσι τῆς θείας Χάριτος. Ὅπως ἕνα φάρμακο ποὺ σταματᾶ τοὺς πόνους, τόσο καὶ περισσότερο ἡ θεία Χάρι κατευνάζει τὴν σάρκα, καὶ γαληνεύει τὴν ψυχή.

Πρόσωπο καὶ κοινωνία

 .              Ὅλα ὅσα ἐλέχθησαν μέχρι τώρα μᾶς δείχνουν μία μεγάλη ἀλήθεια. Συνήθως ἐμεῖς καταφερόμαστε ἐναντίον τῶν ἄλλων καὶ ἐναντίον τῆς κοινωνίας. Αἰτία ὅλων τῶν κακῶν, ποὺ μᾶς μαστίζουν, θεωροῦμε τὴν κοινωνία. Σὲ δύσκολες στιγμὲς λέμε ὅτι φταίει τὸ σύστημα, τὸ κατεστημένο, ἡ ἄρρωστη κοινωνία, οἱ κακοὶ ἄνθρωποι. Ὅμως κάνουμε μεγάλο λάθος, γιατί προσδίδουμε στὴν κοινωνία μία ἀπρόσωπη ἔννοια καὶ γιατί βλέπουμε τὴν ὕπαρξι τοῦ κακοῦ ἔξω ἀπὸ μᾶς. Τὸ πρόβλημα εἶναι ἐσωτερικό. Τὸ κακὸ ποὺ ὑπάρχει μέσα στὴν κοινωνία εἶναι ἀποτέλεσμα τῶν ἀρρωστημένων προσώπων. Μὲ ἄλλα λόγια τὰ ἄρρωστα πρόσωπα ἀρρωσταίνουν τοὺς κοινωνικοὺς θεσμοὺς καὶ οἱ κοινωνικοὶ θεσμοὶ ἀρρωσταίνουν πιὸ πολὺ τὰ πρόσωπα.

.           Στὴν Θεολογία λέμε ὅτι ἡ φύσι καὶ τὰ πλαίσια τῆς ζωῆς δὲν ἔχουν ἐλεύθερη θέλησι. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι δὲν ἔπεσαν ἀπὸ μόνα τους στὴν ἁμαρτία, ἀλλὰ παρεσύρθησαν ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Ἔτσι τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι τόσο ἡ κοινωνία, τὸ σύστημα, τὸ κατεστημένο, ὅσο ὁ ἄνθρωπος-πρόσωπο. Ἡ ἐπιδίωξι νὰ φτιάξουμε τὴν κοινωνία, νὰ ἀλλάξωμε τοὺς κοινωνικοὺς θεσμούς, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι θὰ βελτιωθῆ ἡ ζωή μας, δείχνει ἄγνοια τοῦ προβλήματος. Ὅταν ἔχουμε ἐσωτερικὰ γαλήνη τότε δὲν μᾶς ἐνοχλοῦν τὰ ἐξωτερικὰ ἐρεθίσματα καὶ μὲ τὸν τρόπο μας βοηθοῦμε στὴν ἀλλαγὴ τῆς κοινωνίας. Ὅταν εἴμαστε κυριευμένοι ἀπὸ λογισμοὺς καὶ σαρκικὲς ἐπαναστάσεις καὶ ἔχουμε ἐσωτερικὴ τρικυμία, τότε ὅλα μᾶς φταῖνε. Ὑποφέρουμε καὶ κάνουμε καὶ τοὺς ἄλλους νὰ ὑποφέρουν.
.             Νὰ δώσουμε προτεραιότητα στὸ πρόσωπο. Νὰ εἰρηνεύσουμε, ἀπαλλασσόμενοι, μὲ τὴν δύναμι τῆς θείας Χάριτος, ἀπὸ λογισμοὺς καὶ σαρκικὲς ἐπαναστάσεις καὶ τότε θὰ εἴμαστε κοινωνικοὶ ἄνθρωποι, πηγὴ εἰρήνης γιὰ τὸν κόσμο.