Η κορυφή των αρετών είναι η προσευχή… η βάση των αρετών είναι η νηστεία

Νηστεία είναι ο διαρκής μετριασμός της τροφής με σύνεση και διάκριση. Υπερήφανε άνθρωπε! Φαντάζεσαι τόσα πολλά και τόσα υψηλά για τον νου σου, κι αυτός είναι απόλυτα και αδιάσπαστα εξαρτημένος από το στομάχι σου.
Ο νόμος της νηστείας φαινομενικά αφορά το σώμα, και ειδικότερα το στομάχι, στην πραγματικότητα όμως αφορά την ψυχή, και ειδικότερα τον νου.
Ο νους, αυτός ο βασιλιάς του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου, για να ασκήσει και να διατηρήσει τα κυριαρχικά δικαιώματά του, πρέπει πρώτα απ’ όλα να υποταχθεί στον νόμο της νηστείας. Μόνο έτσι θα μπορέσει να υποτάξει τις επιθυμίες της καρδιάς και του σώματος. Και μόνο με τη συνεχή εγρήγορση, τη νήψη, θα μπορέσει να διδαχθεί τις ευαγγελικές εντολές και να τις εφαρμόσει. Το θεμέλιο, λοιπόν, των αρετών είναι η νηστεία…
Στον πρωτόπλαστο άνθρωπο, μέσα στον παράδεισο, δόθηκε μία μόνο εντολή, η εντολή της νηστείας. Και δόθηκε ασφαλώς επειδή αυτή ήταν αρκετή για τη διαφύλαξη της αθωότητας του ανθρώπου. Η εντολή δεν αφορούσε την ποσότητα αλλά την ποιότητα, το είδος της τροφής. Ας σωπάσουν, επομένως, όλοι όσοι δέχονται τη νηστεία ως προς την ποσότητα και την απορρίπτουν ως προς την ποιότητα. Εμβαθύνοντας εμπειρικά στη γνώση της νηστείας, θα αντιληφθούν τη σημασία της ποιότητας της τροφής.
Τόσο βαρυσήμαντη ήταν η εντολή της νηστείας που δόθηκε από τον Θεό στον άνθρωπο μέσα στον παράδεισο, ώστε την ίδια ώρα του ανακοινώθηκε και η τιμωρία την οποία θα συνεπαγόταν η παράβασή της: ο αιώνιος θάνατος.
Μέχρι σήμερα ο θάνατος της αμαρτίας επισκέπτεται τους παραβάτες της αγίας εντολής την νηστείας. Όποιος δεν έχει μέτρο και διάκριση στη διατροφή του, δεν μπορεί να διαφυλάξει την αγνεία και τη σωφροσύνη, δεν μπορεί να δαμάσει την οργή, δεν μπορεί να νικήσει την οκνηρία, την αθυμία και τη λύπη, γίνεται δούλος της φιλοδοξίας και κατοικητήριο της υπερηφάνειας. Την υπερηφάνεια τη γεννά μέσα στον άνθρωπο η σαρκική του κατάσταση, κι αυτήν πάλι τη δημιουργεί η τρυφηλή ζωή, γενικά, και η πλούσια διατροφή, ειδικότερα. Το Ευαγγέλιο ανανέωσε και υπογράμμισε την εντολή της νηστείας.
«Προσέξτε καλά τον εαυτό σας”, είπε ο Κύριος. “Μην παραδοθείτε στην κραιπάλη και τη μέθη». Το αποτέλεσμα της κραιπάλης και της μέθης είναι η παχύτητα όχι μόνο του σώματος, αλλά και του νου και της καρδιάς. Με τον τρόπο αυτό, δηλαδή, ο άνθρωπος οδηγείται τόσο σωματικά όσο και ψυχικά σε κατάσταση σαρκικότητας.
Απεναντίας, η νηστεία οδηγεί τον χριστιανό σε κατάσταση πνευματικότητας. Όποιος καθαρίζεται με τη νηστεία, αποκτά ταπεινοφροσύνη, διάκριση, σεμνότητα, σιωπή, καλούς λογισμούς, αγαθά αισθήματα, ανάλαφρο σώμα, ικανότητα για πνευματική άσκηση, δεκτικότητα θείας χαριτώσεως.
Ο σαρκικός άνθρωπος είναι ολοκληρωτικά βυθισμένος στις αμαρτωλές απολαύσεις. Και ο νους και η καρδιά και το σώμα του είναι παραδομένα στην ηδυπάθεια. Δεν μπορεί όχι μόνο πνευματικές απολαύσεις να αισθανθεί και τη θεία χάρη να αποδεχθεί, μα ούτε και να μετανοήσει. Γενικά, είναι ανίκανος για κάθε πνευματική εργασία. Είναι καρφωμένος στη γη, βυθισμένος στα γήινα, ζωντανός ως προς το σώμα και νεκρός ως προς την ψυχή.
«Αλίμονο σ’εσάς που είστε χορτάτοι, γιατί θα πεινάσετε». Ο αποφθεγματικός αυτός λόγος του Κυρίου αφορά τους παραβάτες της αγίας εντολής της νηστείας. Με τι θα τρέφεστε στην αιωνιότητα, όταν εδώ μάθατε να παραχορταίνετε από υλικές τροφές, που δεν υπάρχουν στον ουρανό; Με τι θα τρέφεστε στην αιωνιότητα, όταν δεν γευθήκατε κανένα ουράνιο αγαθό; Πώς θα τραφείτε και θα ευφρανθείτε με τα ουράνια αγαθά, όταν γι’αυτά δεν νιώσατε παρά αδιαφορία ή και αποστροφή;
O «επιούσιος άρτος», το καθημερινό ψωμί, του χριστιανού είναι ο Χριστός. Ο αχόρταγος χορτασμός μ’ αυτόν τον Άρτο – να η σωτήρια τροφή και τρυφή, στην οποία καλούνται όλοι οι χριστιανοί.
Αχόρταγα να χορταίνεις με τον λόγο του Θεού, αχόρταγα να χορταίνεις με την εφαρμογή των εντολών του Χριστού, αχόρταγα να χορταίνεις με τα εδέσματα του τραπεζιού, που ετοιμάστηκε μπροστά σου από τον Κύριο, και να μεθάς με το θεσπέσιο κρασί Του.
«Από που ν’αρχίσουμε», λέει ο όσιος Μακάριος ο Μέγας, “που ποτέ δεν ασχοληθήκαμε με την εξέταση των καρδιών μας; Ας σταθούμε έξω και ας χτυπάμε με την προσευχή και τη νηστεία, όπως μας παρακίνησε ο Κύριος: «Χτυπάτε την πόρτα και θα σας ανοιχθεί».
Την άσκηση αυτή της προσευχής και της νηστείας, που μας συστήνει ένας από τους μεγάλους διδασκάλους του μοναχισμού, την έκαναν και οι άγιοι απόστολοι. Έτσι αξιώνονταν να ακούνε τη φωνή του Αγίου Πνεύματος.
Στις Πράξεις των Αποστόλων, για παράδειγμα, διαβάζουμε: «Κάποτε, ενώ αυτοί βρίσκονταν σε λειτουργική σύναξη λατρεύοντας τον Κύριο και νηστεύοντας, είπε το Άγιο Πνεύμα: «Να μου ξεχωρίσετε τον Βαρνάβα και τον Σαύλο για το έργο, για το οποίο τους έχω καλέσει.» Τότε αυτοί, αφού και πάλι νήστεψαν και προσευχήθηκαν, έβαλαν τα χέρια πάνω σ’αυτούς και τους απέστειλαν». Ενώ οι απόστολοι, λοιπόν, ασκούνταν με νηστεία και προσευχή, ακούστηκε εντολή του Αγίου Πνεύματος για την κήρυξη του Χριστού στους εθνικούς.
Θαυμαστή η συνένωση της νηστείας με την προσευχή! Η προσευχή είναι αδύναμη, αν δεν είναι θεμελιωμένη πάνω στη νηστεία, και η νηστεία είναι άκαρπη, αν πάνω της δεν είναι οικοδομημένη η προσευχή.
Η νηστεία αποξενώνει τον άνθρωπο από τα σαρκικά πάθη, ενώ η προσευχή παλεύει με τα ψυχικά πάθη και, αφού τα νικήσει, διαποτίζει όλη την ύπαρξη του ανθρώπου, τον οποίο καθαρίζει από κάθε ρύπο κακίας. Και τότε ο Θεός έρχεται και κατοικεί στον καθαρό τούτο λογικό ναό.
Όποιος σπέρνει σε γη ακαλλιέργητη, χάνει τον σπόρο και, αντί για σιτάρι, θερίζει αγκάθια. Έτσι κι εμείς, αν σπέρνουμε στην ψυχή την προσευχή έχοντας παχιά σάρκα, τότε, αντί για καρπό καλό, θα θερίσουμε αμαρτία. Η προσευχή θα χάνεται ή θα μολύνεται μέσα σε μάταιες σκέψεις, ακάθαρτες φαντασιώσεις και ηδονικά αισθήματα. Η σάρκα μας προέρχεται από τη γη και, αν δεν την καλλιεργήσουμε όπως τη γη, ποτέ δεν θα φέρει καρπό καλό, τον καρπό της αλήθειας.
Αν πάλι καλλιεργεί κανείς τη γη με πολλή επιμέλεια αλλά την αφήνει άσπαρτη, τότε αυτή γεμίζει παράσιτα. Όμοια, αν το σώμα αδυνατίσει με τη νηστεία αλλά η ψυχή δεν καλλιεργηθεί με την προσευχή, τη μελέτη και την ταπεινοφροσύνη, τότε η νηστεία γεννά πολλά παράσιτα, πάθη ψυχικά, όπως της υψηλοφροσύνης, της φιλοδοξίας, της καταφρόνιας.
Τι είναι το πάθος της πολυφαγίας και της μέθης; Η απώλεια του μέτρου στη φυσική ανάγκη της βρώσεως και της πόσεως, η λήψη, δηλαδή, τροφών πολύ περισσότερων, τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποικιλία, από τις απαραίτητες για τη συντήρηση της ζωής και των σωματικών δυνάμεων. Το πλεόνασμα αυτό ενεργεί αντίθετα στον φυσικό προορισμό της τροφής. Όχι μόνο δεν ωφελεί, αλλά και βλάπτει το σώμα, ελαττώνει τις σωματικές δυνάμεις και οδηγεί σε πρόωρο θάνατο.
Η ανάγκη της τροφής ικανοποιείται με τα απλά γεύματα, με την αποφυγή του κορεσμού, δηλαδή με τη διακριτική εγκράτεια, και με την αποφυγή της απολαύσεως, της ηδονής του λάρυγγα. Πρώτα-πρώτα, λοιπόν, πρέπει να βγάλουμε από τη ζωή μας τον κορεσμό και την απόλαυση. Με τον τρόπο αυτό θα χειραγωγήσουμε την επιθυμία μας για τροφή ώσπου να γίνει φυσιολογική, οπότε θα ικανοποιείται και με λιτά γεύματα.
Η αχαλίνωτη επιθυμία ζητάει πάντα τον κορεσμό και την απόλαυση. Κι εμείς, για να την ικανοποιήσουμε, καταφεύγουμε στην βρώση και την πόση μεγάλης ποσότητας και ποικιλίας γευστικών τροφών και ποτών. Έτσι η επιθυμία ικανοποιείται, αλλά μόνο πρόσκαιρα. Σε λίγο γίνεται πιο σφοδρή, πιο απαιτητική. Και μεταβάλλεται σε αρρώστια, σε πάθος, που ακατάπαυστα ζητάει ικανοποίηση και που, όσο κι αν ικανοποιείται, παραμένει ανικανοποίητο.
Αν έχουμε την πρόθεση ν’αφιερώσουμε τον εαυτό μας στη διακονία του Θεού, ας θέσουμε τη νηστεία ως θεμέλιο της ασκήσεώς μας, και μάλιστα θεμέλιο σταθερό και ασάλευτο. Γιατί κανένα οικοδόμημα, όσο καλοχτισμένο, όσο γερό κι αν είναι αυτό καθεαυτό, δεν μπορεί να στηριχθεί σε θεμέλιο σαθρό. Ποτέ και με καμιά δικαιολογία, λοιπόν, ας μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας την αθέτηση της νηστείας και της εγκράτειας με την πολυφαγία και, πολύ περισσότερο με τη μέθη.
Οι άγιοι πατέρες συστήνουν τη μονοφαγία, δηλαδή τη λήψη τροφής μια φορά την ημέρα και όχι ως τον κορεσμό. Με τη μονοφαγία το σώμα ούτε αδυνατίζει λόγω πολυήμερης ασιτίας ούτε επιβαρύνεται με περισσές τροφές, αλλά διατηρείται ικανό για κάθε ψυχοσωτήρια δραστηριότητα.
Ο τρόπος αυτός διατροφής δεν έχει κάποια εντυπωσιακή ιδιαιτερότητα, κι έτσι στον άνθρωπο, που τον ακολουθεί, δεν δίνεται αφορμή υπεροψίας, από την οποία κινδυνεύει ο καθένας μας, όταν ξεχωρίζει εντυπωσιακά σε κάποιαν αρετή.
Όποιος, πάλι, είναι σωματικά αδύναμος ή ασχολείται με βαριές χειρονακτικές εργασίες, και γι’αυτό δεν του φτάνει ένα γεύμα την ημέρα, πρέπει να τρώει δύο φορές. Η νηστεία έγινε για τον άνθρωπο, όχι ο άνθρωπος για τη νηστεία.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είτε μία φορά την ημέρα τρώμε είτε δύο, δεν πρέπει να φτάνουμε στον κορεσμό, γιατί αυτός μας αφαιρεί την ικανότητα για πνευματικές ασκήσεις και ανοίγει την πόρτα στα άλλα σωματικά πάθη.
Η αδιάκριτη εγκράτεια, η παρατεταμένη δηλαδή ασιτία, δεν ενθαρρύνεται από τους αγίους πατέρες, επειδή, πρώτον, προξενεί σωματική εξασθένηση, δεύτερον, όπως ακριβώς και ο αντίθετός της κορεσμός, επιφέρει ανικανότητα για πνευματικές ασκήσεις, τρίτον, ευνοεί το πάθος της υπερηφάνειας και της οιήσεως και, τέταρτον, αναγκάζει συχνά τον άνθρωπο, από αδυναμία, να επιστρέψει στην πολυφαγία.
Μεγάλη σημασία, εκτός από την ποσότητα, έχει και η ποιότητα της τροφής. Ο απαγορευμένος καρπός του παραδείσου, μολονότι ήταν και ελκυστικός και εύγευστος, αποδείχθηκε καταστροφικός για την ανθρώπινη ψυχή, γιατί την έκανε να γνωρίσει το καλό και το κακό, κι έτσι να χάσει την αθωότητα, με την οποία είχε πλαστεί από τον Θεό.
Μέχρι σήμερα η διατροφή εξακολουθεί να ασκεί καθοριστική επίδραση στην ψυχή, ιδιαίτερα μάλιστα η χρήση του κρασιού και όλων των αλκοολούχων ποτών. Τα ποτά αυτά επηρεάζουν ποικιλότροπα τις σωματικές λειτουργίες και τον εγκέφαλο, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, μειώνοντας ή και αφαιρώντας πρόσκαιρα τη διαύγεια του νου.
Γι’αυτό κάθε ποτό που περιέχει οινόπνευμα, και ιδιαίτερα ρακί, πρέπει να το αποφεύγει ο ασκητής, που χρειάζεται να έχει το νου νηφάλιο και άγρυπνο, για να αναδεικνύεται πάντα νικητής στον πόλεμο των λογισμών. Ο νους που νικιέται από τους λογισμούς, και μάλιστα τους αισχρούς, χάνει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος μέσα σε λίγες μόνο στιγμές, χάνει το πιο ανεκτίμητο θείο δώρο, που απέκτησε με πολλούς μακροχρόνιους κόπους.
Είπαν κάποτε στον αββά Ποιμένα πως ένας μοναχός δεν έπινε ποτέ κρασί. Και ο όσιος αποκρίθηκε: «Το κρασί αποκλείεται για τους μοναχούς». Αυτόν τον κανόνα ακολουθούσαν οι άγιοι πατέρες, οι οποίοι, κι αν δεν μπορούσαν ν’αποφύγουν εντελώς το κρασί, έπιναν σπάνια και με μεγάλη αυτοσυγκράτηση. Τον ίδιο κανόνα πρέπει να ακολουθεί και κάθε ευσεβής χριστιανός που θέλει να διατηρήσει την αγνεία και τη σωφροσύνη του.
Στο τραπέζι του ασκητή δεν έχουν θέση, επίσης, οι διεγερτικές τροφές, όπως είναι προπάντων το πιπέρι, η πιπερόριζα και τα άλλα μπαχαρικά, που ξεσηκώνουν τα σωματικά πάθη.
Οι πιο ωφέλιμες τροφές είναι εκείνες που όρισε ο πάνσοφος Θεός για τον άνθρωπο αμέσως μετά την πλάση του, τροφές δηλαδή που προέρχονται από το φυτικό βασίλειο. Διαβάζουμε στη Γένεση: «Και είπε ο Θεός: «Να, όλα τα φυτά πάνω στη γη, που βγάζουν σπόρους, σας τα δίνω, καθώς και όλα τα δέντρα που έχουν καρπούς γεμάτους σπόρους. Αυτά θα είναι για τροφή σας.» «Τη χρήση του κρέατος την επέτρεψε ο Κύριος μετά τον κατακλυσμό, όταν είπε στον Νώε και τα παιδιά του: «Κάθετι που ζει και κινείται πάνω στη γη, μπορείτε να το τρώτε. Όλα αυτά σας τα δίνω, όπως σας έχω δώσει και τα χλωρά χόρτα».
Οι φυτικές τροφές είναι οι πιο κατάλληλες για τους ασκητές, καθώς λιγότερο παχαίνουν το σώμα, λιγότερο βαραίνουν και καταπονούν το στομάχι και, προπαντός, δεν επηρεάζουν την καθαρότητα και τη διαύγεια του νου, ο οποίος εξουσιάζει ολόκληρο τον άνθρωπο. Με τις φυτικές τροφές τα πάθη ενεργούν πιο ήπια στο σώμα και την ψυχή, κι έτσι ο ασκητής επιδίδεται πιο εύκολα στον αγώνα της ευσεβίας.
Απεναντίας, τα ψάρια, και προπάντων τα μεγάλα και λιπαρά της θάλασσας, όταν μάλιστα τρώγονται συχνά, παχαίνουν το σώμα, θερμαίνουν το αίμα, βαραίνουν το στομάχι και συσκοτίζουν τον νου. Τις ίδιες συνέπειες, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, έχει η βρώση των κρεάτων. Γι’αυτό και οι μοναχοί δεν τρώνε ποτέ κρέας. Αλλά ούτε και οι κοσμικοί, όσο έντονα κι αν κοπιάζουν σωματικά, πρέπει να τρώνε πολύ συχνά κρέας, επειδή βλάπτονται τόσο σωματικά όσο και ψυχικά για τους λόγους που αναφέραμε.
«Μα πως!», θα αναφωνήσουν κάποιοι «έξυπνοι». «Ο Θεός μας επιτρέπει να τρώμε κρέας, κι εσύ μας αποτρέπεις;». Θα τους απαντήσω με τα λόγια του αποστόλου: «Όλα επιτρέπονται αλλά δεν συμφέρουν όλα. Όλα επιτρέπονται, αλλά δεν οικοδομούν όλα». Αποφεύγουμε το κρέας όχι επειδή το θεωρούμε ακάθαρτο, μα επειδή δεν είναι υγιεινό, παχαίνει το σώμα και εμποδίζει την πνευματική μας πρόοδο.
Η αγία μας Εκκλησία, που διακριτικά οικονομεί όλα τα ζητήματα και σοφά θεσπίζει όλους τους κανόνες της για την επίγεια ζωή μας και την αιώνια σωτηρία μας, επιτρέπει στους κοσμικούς χριστιανούς να τρώνε κρέας, όχι όμως όλες τις ημέρες του χρόνου. Καθόρισε περιόδους κρεοφαγίας και περιόδους αποχής από το κρέας, τόσο για σωματική αποτοξίνωση όσο και για πνευματική άσκηση των πιστών.
Στους μοναχούς βέβαια, όπως είπα, απαγορεύεται εντελώς η χρήση του κρέατος, επιτρέπονται όμως τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά στις ημέρες και τις περιόδους κρεοφαγίας των κοσμικών. Σε καθορισμένες ημέρες και περιόδους, επίσης, επιτρέπονται στους μοναχούς και τα ψάρια. Τις περισσότερες ημέρες του χρόνου, ωστόσο, μπορούν να γεύονται μόνο φυτικές τροφές.
Από τους αγωνιστές της ευσεβείας οι πιο ζηλωτές, ιδιαίτερα όσοι νιώθουν μέσα τους το Πνεύμα του Θεού, συντηρούνται σχεδόν αποκλειστικά με φυτικές τροφές και δεν πίνουν παρά μόνο νερό, αποφεύγοντας όχι μόνο τα οινοπνευματώδη αλλά και τα θρεπτικά ποτά, όπως είναι όλα όσα προέρχονται από το σιτάρι.
Τους κανόνες της νηστείας τους θέσπισε η Εκκλησία για να βοηθήσει τα παιδιά της, για να χειραγωγήσει όλη τη χριστιανική κοινότητα στη σωτηρία. Γι’αυτό δίνει στον καθένα τη δυνατότητα να ακολουθήσει, με την καθοδήγηση έμπειρου και διακριτικού πνευματικού πατέρα, αυστηρότερο ή ελαφρότερο πρόγραμμα νηστείας, ανάλογα με τη σωματική του δύναμη και αντοχή. Δεν πρέπει, βλέπετε, να νηστεύει κανείς υπέρμετρα και εξαντλητικά.
Το επαναλαμβάνουμε: Η νηστεία έγινε για τον άνθρωπο, όχι ο άνθρωπος για τη νηστεία. Και τις τροφές μας τις έδωσε ο Θεός ακριβώς για να συντηρούμε το σώμα μας. Δεν έχουμε, λοιπόν, το δικαίωμα ν’αφήνουμε αχρησιμοποίητα τα δώρα του Θεού, προξενώντας έτσι στο σώμα εξασθένηση, φθορά ή ακόμα και θάνατο.
«Αν συγκρατήσεις την κοιλιά», λέει ο Μέγας Βασίλειος, «θα μπεις στον παράδεισο. Αν, όμως, δεν την συγκρατήσεις, θα γίνεις θύμα του θανάτου». Με τη λέξη «παράδεισος» πρέπει να εννοήσουμε εδώ την ευλογημένη κατάσταση της προσευχής και με τη λέξη «θάνατος» την ολέθρια κατάσταση της εμπάθειας.
Η ευλογημένη κατάσταση της προσευχής, στο διάστημα της επίγειας ζωής του ανθρώπου, αποτελεί εχέγγυο της αιώνιας μακαριότητάς του στην ουράνια Εδέμ. Η υποταγή του στην αμαρτία, από το άλλο μέρος, και η κατάσταση της εμπάθειας, που είναι κατάσταση ψυχικού θανάτου, τον οδηγούν στα βάραθρα του Άδη και στα αιώνια βάσανα.

Περί σιωπής

Το να σιωπάς είναι πράγματι αποτέλεσμα και καρπός βασιλικής και ευγενικής παιδείας. Αυτός που έμαθε να σιωπά, αυτός έμαθε και να μιλάει. Γιατί η σιωπή είναι προϊόν σύνεσης όχι μικρότερης από το να μιλάει κανείς συνετά.
Έτσι λοιπόν αυτός που δεν ξέρει να σιωπά, ούτε να συζητάει μπορεί. Για τον νέο μάλιστα, η σιωπή δημιουργεί περιβάλλον ασφαλές και μάλιστα όταν ακούει τον άλλον δεν ταράζεται και ούτε αντιμιλάει με άπρεπα λόγια.
Ακόμη κι αν τα λόγια που ακούει δεν του πολυαρέσουν, να τα ανέχεται και να περιμένει να σταματήσει ο συνομιλητής του. Ούτε αμέσως να προβάλλει την αντίρρησή του, αλλά, όπως λέει ο Αισχίνης, να του αφήνει χρόνο, μήπως και θέλει να προσθέσει κάτι ακόμη στα λεγόμενά του ο άλλος, ή κάτι να διορθώσει ή να αφαιρέσει από μόνος του.
Αυτοί δε που αμέσως διακόπτουν, ούτε ακούν ούτε ακούγονται, μιλούν σ’ αυτούς που ταυτόχρονα μιλούν κι έτσι καταλήγουν να φέρονται άσχημα (Πλούταρχος). Η σιγή είναι μητέρα τής προσοχής, κρίκος τής πύλης τού ουρανού, κλειδί τού Παραδείσου» (Ιωάννης της Κλί­μακας).
Η σιγή είναι ένδειξη σωφροσύνης. Ωστόσο, αυτή, από μόνη της, δεν μπορεί να φέρει τη μεταμέλεια. Ακόμη κι αυτούς που δεν έχουν παιδεία, η σιωπή τους μεταμορφώνει σε φρόνιμους και σεμνούς.
Είναι αγαθό το να σιωπάς, παρά να μιλάς και μακάριος αυτός που έχει βρει και κρατήσει αυτό το κλειδί. Είναι καλύτερος αυτός που σιωπά απ’ αυτόν που μιλάει, ακόμη κι αν μιλάει σωστά. Όταν η γυναίκα σιωπά, φορά το καλύτερο στολίδι. Μάθε να σωπαίνεις καθότι αυτό είναι καλύτερο από το να μιλάς.
«Η παροιμία λέει ότι η σιωπή είναι ακίνδυνος έπαινος. Αυτός που φυλάει το στόμα του, διατηρεί την ψυχή του μακριά από θλίψεις. Από στόμα κλειστό μόνο αγαθά προκύπτουν. Ο σιωπηλός και νοήμων αξιώνεται πολλών τιμών. Υπάρχει αυτός που μιλάει και δεν είναι αρεστός.
Και υπάρχει κάποιος που σιωπά και βρίσκεται σοφός» (Σειράχ). «Μίλησε αν έχεις κάτι καλύτερο να πεις από το να σιωπήσεις. Αγάπα την ησυχία. Εκεί η σιγή είναι καλύτερη από τον λόγο» (Γρηγόριος ο Θεολόγος).
Το να σωπαίνεις, δεν προκαλεί ούτε δίψα, ούτε λύπη, ούτε πόνο. Απ’ αυτούς που σιώπησαν, κανείς δεν μετάνιωσε. Απ’ αυτούς που μίλησαν πάρα πολλοί το μετάνιωσαν. Το να συγκρατεί κανείς τη γλώσσα του είναι τιμητικό και για τον γέρο και για τον νέο.
Για τα λόγια σου φτιάξε ζυγαριά και μέτρο και για το στόμα σου θύρα που θα το κρατά κλειστό. Αν έχεις κάποιο λόγο συνετό να πεις, αποκρίσου στον πλησίον σου. Αν όχι, κλείσε καλύτερα το στόμα σου με το χέρι σου. Ο Σολομών ευχόταν στον Θεό να βάλει φίμωτρο στο στόμα του και να σφραγίσει τα χείλη του.
Ο Δαυίδ ζητούσε «φυλακήν τω στόματι αυτού και θύραν περιοχής περί τα χείλη του».
Η σιγή τής γλώσσας είναι σαν το δένδρο τής ζωής. Αυτός δε που τη διατηρεί, γεμίζει με Άγιο Πνεύμα. Ο θάνατος και η ζωή είναι στο χέρι τής γλώσσας. Αυτοί δε που την εξουσιάζουν, απολαμβάνουν τους καρπούς της.
Είναι πολύ καλή η σιωπή που διατηρείται όταν πρέπει. Τίποτα άλλο δεν είναι, παρά μητέρα σοφότατων λογισμών. Το αγαθό πνεύμα αποφεύγει την πολυλογία.
Πηγή: http://www.diakonima.gr/

H σημασία της εσωτερικής ειρήνης

«Βρες εσύ την εσωτερική σου ειρήνη και χίλιοι άνθρωποι θ’ αναπαυτούν κοντά σου». Ο λόγος αυτός του αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ καθορίζει το σημείο που θα πρέπει να στρέφεται η πνευματική μας ζωή. Όχι τόσο με την έννοια «να σώσουμε τους άλλους» όσο με το να βιώσουμε την «εντός ημών Βασιλεία».
Είναι παρατηρημένο ότι ο σημερινός άνθρωπος αγχώνεται, πνίγεται από τα ποικίλα προβλήματά του. Κυρίως όμως γιατί δεν μοιράζεται τη δυσκολία του, νιώθει μόνος, πιέζεται. Και αυτά τα γνωρίσματα φαίνεται πως χαρακτηρίζουν και τους ανθρώπους της εκκλησίας. Άλλωστε, ζώντας μέσα σ’ αυτό τον κόσμο, δεν είναι παράξενο πως επηρεάζονται απ’ αυτόν.
Το ζητούμενο, βέβαια, δεν είναι η διάγνωση της ασθένειας – αν και είναι σημαντικό – αλλά η θεραπεία. Η Εκκλησία, ως νοσοκομείο και θεραπευτήριο για όσους θέλουν, μας λέει ότι η αιτία του άγχους βρίσκεται στην απιστία. Ο άνθρωπος δηλαδή θέλει να ρυθμίσει τα της ζωής του, όπως και των δικών του, κατά πως νομίζει. Δεν εμπιστεύεται το Θεό – Πατέρα του που μέσω των γεγονότων τού δείχνει το δρόμο που του ταιριάζει.
Πορεύεται μόνος ουσιαστικά, με βάση το θέλημα και τη λογική του. Δεν είναι ο Θεός που προπορεύεται και ακολουθεί ο άνθρωπος αλλά το αντίθετο. Έτσι, αν δεν κυλήσουν τα γεγονότα όπως προγραμματίστηκαν, το άγχος και η αναστάτωση κυριαρχούν.
Ένας τέτοιος άνθρωπος μεταγγίζει ένταση και σύγχυση στους γύρω του, ακόμα και με την παρουσία του. Δεν χρειάζεται να γνωρίζουμε το λόγο του άγχους του. Είναι όλος άγχος… Ούτε ο ίδιος είναι αναπαυμένος ούτε οι άλλοι αναπαύονται κοντά του.
Να γιατί ο λόγος του αγίου Σεραφείμ είναι ουσιαστικός και αναγκαίος. Δεν χρειαζόμαστε την ανάπαυση; Δεν χρειάζονται οι γύρω μας να αναπαύονται κοντά μας; Δεν είναι η όντως ανάπαυση η όντως Βασιλεία του Θεού μέσα μας;
«Βρες εσύ την εσωτερική σου ειρήνη…». Πώς θα τη βρεί; Ο Απόστολος Παύλος λέει ότι «ο Χριστός εστι η ειρήνη ημών». Συναντώντας το Χριστό στην καρδιακή προσευχή και στην τήρηση των εντολών Του, κι ενωνόμενοι μαζί Του στη Θεία Κοινωνία, με την κατάλληλη προετοιμασία και συναίσθηση, αρχίζει η ειρήνη της καρδίας να διαποτίζει την ύπαρξή μας.
Τα προβλήματα είν’ εκεί, όμως η θεώρησή τους διαφέρει από πριν. Αυτή η θεώρηση καθορίζει τη στάση μας απέναντι στη ζωή και στα προβλήματά της. Κατανοούμε τη σημασία της προτροπής που ακούμε στις ακολουθίες «εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα»
Η ειρήνη της καρδίας, που είναι ειρήνη Χριστού, αναπαύει τον άνθρωπο, ακόμα και όταν όλα γύρω του είναι άνω-κάτω. Γιατί δεν είναι ηρεμία ως αδιαφορία και απάθεια, αλλά ως εμπιστοσύνη στην αγάπη και τη δύναμη του Κυρίου που μπορεί να γαληνέψει τη φουρτούνα και να κάνει τα αδύνατα δυνατά.
Αφού έχουμε ένα τέτοιο Πατέρα και πιστεύουμε σε τέτοιο Θεό, δεν αξίζει να το παλέψουμε για να αποκτήσουμε την εσωτερική μας ειρήνη, την ειρήνη Του;
π. Ανδρέα Αγαθοκλέους

Κύριέ μου, σήμερα ήθελα να Σου πω πώς θέλω να ανήκω σε Σένα

Σου το ΄πα κι άλλες φορές. Το ξέχασα όμως αρκετές φορές από τότε.
Σήμερα με βοηθείς να Σου το ξαναζητήσω.
Σ΄ευχαριστώ και Σε παρακαλώ, αυτό το δώρο χάρισε το στο παιδί Σου.
Βοήθησέ με, μέχρι το βράδυ αυτό να σκέπτομαι.
Κύριε, Συ ξέρεις τις πληγές μου.
Ξέρεις όμως και την προσπάθειά μου.
Το όνομά Σου στα χείλη μου το έχω συχνά.
Και η επίκληση αυτή κάνει θαύματα.
Γλυκύτατε Ιησού, βοήθησέ με να Σου κουβεντιάζω πιο συχνά.
Όταν μου έρχεται το κύμα του κακού τότε να Σου κουβεντιάζω πιο πολύ για να περνά η μπόρα.
Κι αν τα κύματα με βρέξουν, και με βρέχουν συχνά, Συ μην αφήσεις τη βάρκα μου να τσακιστεί…
Μητροπολίτου Χαλκίδος + Νικολάου Σελέντη

Δε σε «αντέχουμε» Χριστέ μου…

Κύριε, εκείνο το παγερό βράδυ δεν βρέθηκε κατάλυμα να σε φιλοξενήσει. Ένας χώρος να στεγάσει την αγάπη σου. Μία γωνιά να ζεστάνει την νεαρή μητέρα σου. Μικρό παιδί μες στην αθωότητα μου, απορούσα, «μα γιατί δεν βρέθηκε κανείς να σε φιλοξενήσει; Βρέφος, μωρό παιδί, μιας ξένης κοπέλας χαμένης μέσα στην νύχτα με την αγωνία στα μάτια». Τώρα που μεγάλωσα και η αθωότητα έδωσε την θέση της στην εμπειρία του κακού, έμαθα το «γιατί».
Γιατί αυτός ο κόσμος δεν αντέχει Χριστέ μου, την ομορφιά της αγνότητας σου. Κόσμος ψεύδους και υποκρισίας, μίσους και αδικίας, δεν έχει χώρο για σένα. Είμαι πλέον βέβαιος, ότι όσες φορές κι αν ξανάρθεις σε αυτή την γη, πάλι σε φάτνη θα γεννηθείς, γιατί δεν σε αντέχουν.
Δεν μπορούν την αγάπη και την ελευθερία σου. Τους παιδεύεις Χριστέ μου, τους μπερδεύεις. Αυτοί διψάνε για εξουσία και δύναμη και εσύ έρχεσαι ταπεινός και αδύναμος. Αυτοί διψάνε για απειλές και τιμωρίες και εσύ συγχωρείς και ανέχεσαι. Αυτοί θέλουν «νόμους» και «δικαιοσύνη» και εσύ τους δίνεις αγκαλιές και φιλιά, την κόλαση ποθούν και τους χαρίζεις τον παράδεισο.
Γι αυτό σου λέω, και σήμερα πάλι να ερχόσουν σε σκοτεινό και παγερό δρόμο θα σε πετούσαν. Πρόσφυγα θα σε έκαναν, ζητιάνο και ρακένδυτο, τρελό θα σε ονόμαζαν, ως ασεβή και αιρετικό θα σε καταδίκαζαν, έξω από τις θρησκείες τους θα σε πετούσαν ως επικίνδυνο.
Είναι αλήθεια Χριστέ μου, ότι ποτέ δεν σε κατάλαβαν οι ισχυροί και «δίκαιοι», οι «ικανοί» και επιτυχημένοι, οι καθώς πρέπει και «τέλειοι». Μονάχα εκείνοι οι ταπεινοί και τσαλακωμένοι της ζωής, οι απογοητευμένοι και πονεμένοι, οι αμαρτωλοί, οι πόρνες και τελώνες της ιστορίας, όλοι εκείνοι που ποτέ δεν θεώρησαν ότι αξίζουν την Βασιλεία σου, μονάχα εκείνοι Κύριε, σε αναγνώρισαν και σε δέχθηκαν, γιατί πρώτα είχαν αποδεχθεί την αποτυχία και την αδυναμία τους, το πυκνό σκοτάδι της δικής τους παγερής νύχτας.
Είναι Χριστέ μου που αιώνες τώρα επιμένεις να αγαπάς τους κολασμένους που μυρίζουν παράδεισο. Είναι Κύριε που αγαπάς εκείνους που δεν αγάπησε κανείς…
π. Λίβυος

Η «Επιφανεία» του Κυρίου

Παιδί μου, Τιμόθεε, να είσαι άγρυπνος για να τα’ αντιμετωπίσεις όλα. Να κακοπαθήσεις, να εργαστείς για τη διάδοση του Ευαγγελίου, να εκπληρώσεις το καθήκον σου στην υπηρεσία του Θεού. Εγώ πια ήρθε η ώρα να χύσω το αίμα μου σπονδή στο Θεό, έφτασε ο καιρός να φύγω από τον κόσμο. Αγωνίστηκα τον ωραίο αγώνα, έτρεξα το δρόμο ως το τέλος, φύλαξα την πίστη. Τώρα πια με περιμένει το στεφάνι της δικαιοσύνης, που μ’ αυτό θα με ανταμείψει ο Κύριος εκείνη την ημέρα ο δίκαιος κριτής. Κι όχι μόνο εμένα, αλλά κι όλους εκείνους που περιμένουν με αγάπη τον ερχομό του.
Η σημερινή Κυριακή ονομάζεται «Κυριακή πρό των Φώτων». Είναι η Κυριακή που προηγείται της μεγάλης Δεσποτικής εορτής των Αγίων Θεοφανείων ή Επιφανείων ή Φώτων. Το θέμα της εορτής των Θεοφανείων είναι η Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό απο τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και η φανέρωση του μυστηρίου της Αγίας Τριάδας που συνέβη κατά τη Βάπτιση του Κυρίου. Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα είναι απόσπασμα απο την δεύτερη προς Τιμόθεο επιστολή του αποστόλου των εθνών Παύλου. Απο μια πρώτη ανάγνωση δεν φαίνεται να έχει άμεση τουλάχιστο σχέση με τη μεγάλη εορτή που έρχεται. Ωστόσο στο τέλος της περικοπής ο Παύλος αναφέρεται στην «επιφανείαν αυτού (του Χριστού)».
Στην αρχή του αποστολικού αναγνώσματος ο απόστολος Παύλος απευθυνόμενος στο μαθητή του Τιμόθεο, τον καλεί να βρίσκεται σε πνευματική επαγρύπνηση και εγρήγορση. Οι εχθροί της Εκκλησίας καραδοκούν. Οι χριστιανοί πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση. Ιδιαίτερα δε όσον αφορά τον αόρατο πόλεμο που προέρχεται απο τον εχθρό της σωτηρίας μας, το διάβολο. Τον καλεί επίσης να κακοπαθήσει και να κάνει έργο ευαγγελιστού. Ο ευαγγελισμός των ανθρώπων, η διάδοση δηλαδή του χριστιανικού μηνύματος, κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Το ιεραποστολικό έργο σημαίνει διώξεις και πιθανόν μαρτύριο. Ωστόσο ο θείος Παύλος καλεί τον μαθητή του να εργαστεί για τη διάδοση του ευαγγελικού λόγου, με ότι και αν αυτό συνεπάγεται.
Ο Απόστολος των εθνών όμως, δεν εξαιρεί τον εαυτό του απο τα πιο πάνω. Αυτός πρώτος θα θυσιαστεί. Αναφερόμενος στον εαυτό του ο Παύλος, γράφει ότι ήρθε η ώρα να χύσει το αίμα του, να θυσιαστεί για τον Χριστό και την Εκκλησία. Αναφέρεται σαφώς στο επικείμενο μαρτύριο του, που συνέβη στη Ρώμη το 68 μ.Χ. Στη συνέχεια της περικοπής ο Παύλος αναφέρει τρία σημαντικά στοιχεία που πρέπει να διέπουν τον κάθε χριστιανό. Αναφερόμενος και πάλι στον εαυτό του γράφει ότι αγωνίστηκε τον καλό αγώνα, διέτρεξε μέχρι τέλους τον δρόμο και διαφύλαξε την πίστη. Ο καλός αγώνας είναι ο πνευματικός αγώνας. Ο δρόμος που διέτρεξε μέχρι τέλους, είναι κυρίως το ιεραποστολικό έργο. Είναι γνωστό ότι ο απόστολος Παύλος πραγματοποίησε τέσσερις αποστολικές περιοδείες, φτάνοντας μάλιστα μέχρι την Ισπανία. Και τέλος, διεφύλαξε ανόθευτη την πίστη του στο Χριστό. Αυτά λοιπόν πρέπει να διακρίνουν τον κάθε χριστιανό και ιδιαίτερα τους εργάτες του λόγου και του ευαγγελίου του Κυρίου.
Όποιος τηρήσει τα πιο πάνω, δίκαια πλέον θα αναμένει να του απονεμηθεί ο στέφανος της δικαιοσύνης, κατά τον Παύλο. Οι αρχαίοι Έλληνες στεφάνωναν τους αθλητές. Ο Χριστός στεφανώνει με τον στέφανο της δικαιοσύνης τον αγωνιζόμενο πιστό. Γι’ αυτό η Εκκλησία μας στο μυστήριο του γάμου και της ιεροσύνης ψάλλει το «Άγιοι μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες…», θέλοντας να τονίσει το στοιχείο τη θυσίας που υπάρχει στο γάμο και στην ιεροσύνη. Ο Κύριος θα απονείμει τα στεφάνια στους πιστούς κατά την ημέρα της κρίσεως («εν εκείνη τη ημέρα»), δηλαδή  κατά τη Δευτέρα Του Παρουσία.
Τέλος, ο Παύλος αναφέρεται στην «επιφανείαν αυτού». Εννοεί εδώ πρωτίστως τον ερχομό του Κυρίου κατά τη Δευτέρα του Παρουσία, όταν θα έλθει για να κρίνει τον κόσμο. Εννοεί όμως εδώ και την εν σαρκί επιφανεία του Κυρίου. Ο Υιός και Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος και φανερώθηκε σε εμάς κατά τους έσχατους καιρούς. Η επιφανεία του Θεού έγινε με την ενσάρκωση του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος. Και κατά τη Βάπτιση του Κυρίου έγινε η φανέρωση της Αγίας Τριάδας. Ο Υιός βαπτίζεται στον Ιορδάνη ποταμό. Ακούεται η φωνή του Θεού Πατρός και το Άγιο Πνεύμα φανερώνεται «ωσεί περιστερά». Ο Θεός επέφανε στους ανθρώπους. Φανερώθηκε πλέον στην ανθρωπότητα. Και θα φανερωθεί και πάλι κατά την ημέρα της Κρίσεως.
Σε λίγες μέρες θα ακούσουμε το χαρμόσυνο μήνυμα της Βάπτισης του Κυρίου  και ότι κατά τη στιγμή εκείνη « … η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις…». Ο Θεός αποκαλύπτεται στους ανθρώπους. Γίνεται άνθρωπος «ινά ημείς θεοποιηθώμεν», κατά τον Μέγα Αθανάσιο. Βαπτίζεται στα νερά του Ιορδάνη απο τον μέγα προφήτη Ιωάννη και κατά τη Βάπτιση του Χριστού, αποκαλύπτεται το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Ρένος Κωνσταντίνου, θεολόγος

Κάνει διακρίσεις ο Θεός;

Σκανδαλίζονται πολλές φορές οι πιστοί από την ευτυχία των ασεβών και των άπιστων. Πραγματικά, όταν ρίξουμε ένα βλέμμα γύρω μας, θα δούμε ότι ο Θεός, κατά την ανθρώπινη λογική, πολύ άδικα μοιράζει τα αγαθά του. Εκεί, όπου θα έπρεπε να δίνει ευτυχίες δίνει δυστυχίες. Εκεί, όπου έπρεπε να δίνει πλούτο, δίνει φτώχεια και εκεί, όπου θα έπρεπε να δώσει φτώχεια, δίνει πλούτο. Όταν περιμένουμε να μας ευλογήσει, τότε μας δίνει ένα χτύπημα δυνατό, ενώ ταυτοχρόνως άλλους τους διατηρεί σ’ ένα διαρκές χαμόγελο. Θα λέγαμε, χρησιμοποιώντας μια σύγχρονη φράση ότι ο Θεός διαρκώς κάνει διακρίσεις. Σκανδαλιζόμαστε από αυτό. Γιατί άραγε; Απλούστατα, διότι η καρδιά μας στρέφεται εις όλα αυτά, είναι καθηλωμένη εις αυτά, τα αγαπά, τα αποζητεί. Όμως η λύση του δράματος αλλού θα πρέπει να αναζητηθεί. Δεν θα πρέπει, να ζητούμε την κατάργηση αυτής της φαινόμενης διακρίσεως, της φαινόμενης αδικίας. Η αλλαγή θα πρέπει να γίνει μέσα μας. Πρέπει να γίνουμε εντελώς ξένοι προς παν το ανθρώπινο, προς πάσα ανθρώπινη λογική, ανθρώπινη σκέψη και προς παν αγαθό. Να είμεθα αδιάφοροι προς πάντα. Όταν αποξενωθούμε από όλα, τότε ο Θεός θα μπορεί να είναι το παν για μας, να μένει σε μας μόνο ο Θεός. Αυτό θα μας δώσει την ουσιαστική γαλήνη. Αλλιώς, αν υπάρχει έστω και κάτι μέσα στην καρδιά μας που δεν είναι της άλλης ζωής αλλά αυτής, να ξέρουμε ότι συχνά θα βασανιζόμαστε.
Αρχιμανδρίτης Αιμιλιανός

Τα απρόοπτα στη ζωή μας

Διαρκώς συμβαίνουν στην ζωή μας απρόοπτα.
Έρχεσαι στο μοναστήρι για να βρεις πνευματική ζωή, και συναντάς κακούς. Είναι απρόοπτο.
Ζητάς κελλί από την πλευρά του μοναστηριού που δεν έχει υγρασία, το αποκτάς, διαπιστώνει όμως ότι η θάλασσα σου προκαλεί αλλεργία, οπότε δεν μπορείς να χαρείς ούτε την ημέρα ούτε την νύχτα.
Αμέσως θα σου πει ο λογισμός, σήκω να φύγεις. Είναι απρόοπτο.
Σε πλησιάζω με την ιδέα ότι είσαι καλός άνθρωπος και βλέπω ότι είσαι ανάποδος. Απρόοπτο.
Παρουσιάζονται συνεχώς απρόοπτα ενώπιόν μας, διότι έχομε θέλημα και επιθυμίες…
Τα απρόοπτα είναι αντίθετα προς το θέλημα και την επιθυμία μας, γι’ αυτό και μας φαίνονται απρόοπτα, στην ουσία όμως δεν είναι….
Διότι άνθρωπος που αγαπά τον Θεόν προσδοκά τα πάντα και λέγει πάντοτε «γενηθήτω το θέλημά σου». Θα έρθει βροχή, λαίλαπα, χαλάζι, κεραυνός; « Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον».
Επειδή αυτά κοστίζουν στην σαρκικότητά μας, γι’ αυτό εμείς τα βλέπομε ως απρόοπτα.
Για να μην ταράσσεσαι λοιπόν κάθε φορά και στεναχωριέσαι, για να μην αγωνιάς και προβληματίζεσαι, να τα περιμένεις όλα, να μπορείς να υπομένεις ό,τι έρχεται.
Πάντα να λες, καλώς ήλθες αρρώστια, καλώς ήλθες αποτυχία, καλώς ήλθες μαρτύριο. Αυτό φέρνει την πραότητα, άνευ της οποίας δεν μπορεί να υπάρχει καμία πνευματική ζωή.
Γέροντα Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτη

Ο Θεός είναι μέσα στον άνθρωπο…

Ο Θεός είναι μέσα στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος όμως πολλές φορές, βρίσκεται έξω από τον εαυτό του. Όταν επιστρέψει σαν τον Άσωτο της Παραβολής στον εαυτό του («εις εαυτόν δε ελθών» Λουκ. ιε’ 20), τότε θα βρει το Θεό να τον περιμένει.
Ιερός Αυγουστίνος

Υπέροχη ελεημοσύνη

Έχει μεγάλη αξία η προσευχή, όταν επεκτείνεται και σε ανθρώπους που δεν έχουν για μας καλή γνώμη. Δυνατόν να μας αντιπαθούν είτε από άγνοια είτε γιατί ζουν μακριά από τον Θεό. Και όχι να λέει κανείς δυο λόγια, αλλά με την καρδιά του, με πραγματική αγάπη. Ο πιστός που φεύγει από αυτήν την ζωή, πόση χαρά νιώθει για το ότι προσευχόταν για κάποιον που δεν του φέρθηκε καλά…!
Ελεημοσύνη δεν είναι μόνα να δώσεις ένα κομμάτι ψωμί. Ελεημοσύνη είναι να πεις και μια κουβέντα καλή. Εκείνη θα μείνει περισσότερο. Το ψωμί θα το φάει, πάει. Μια κουβέντα σωστή καλή που θα πεις με την αρετή σου, με την αγιότητα σου, αυτή θα μείνει. Αυτή αποτελεί υπέροχη ελεημοσύνη.
Γέροντος Ευσεβίου

Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών..

Σε ένα κόσμο αποστασίας από τον Θεό, και σε μια χώρα όπως είναι η Πατρίδα μας, η οποία ελησμόνησε τον Θεό και νομοθετεί την αμαρτία και την ηθική σήψη…
ακούεται ως βροντή υδάτων πολλών η φωνή του Ιωάννου του Βαπτιστού:
«Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών..»
Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος

Θέλεις ψυχική ειρήνη;

Η ειρήνη της ψυχής αποκτάται δια των θλίψεων. Η Γραφή λέγει: «Διήλθομεν διά πυρός και ύδατος και εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν» (Ψαλμ. ξε’, 12). Τίποτε δεν συμβάλλει τόσο στην απόκτηση της εσωτερικής ειρήνης, όσο η σιωπή και η συζήτησις με τον εαυτόν μας μάλλον, παρά με τους άλλους.
Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ

Στην Εκκλησία ο Χριστός αποτελεί την μοναδική πηγή εξουσίας

Στις 17 Ιανουαρίου τιμά και εορτάζει η Εκκλησία την μνήμη του Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου. Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα διαβάζεται κατά τις μνήμες Οσίων και μεγάλων μορφών Εκκλησίας μας, όπως εν προκειμένω του Αγίου Αντωνίου ο οποίος υπήρξε καθηγητής της ερήμου. Είναι παρμένο από Τον επίλογο της προς Εβραίους επιστολής όπου γίνεται αναφορά σε διάφορα ζητήματα πνευματικής φύσεως τα οποία λύνονται με την υπακοή προς τους πνευματικούς πατέρες οι οποίοι αγρυπνούν για τη σωτηρία των ψυχών μας και θα δώσουν λόγο προς το θεό για τους πιστούς.
Ξεκινώντας ο απόστολος Παύλος μας λέει ότι πρέπει να δείχνουμε υπακοή και πειθαρχεία προς τους ηγουμένους μας δηλ. τους πνευματικούς μας πατέρες. Και αυτό γιατί η υπακοή προς τους πνευματικούς μας πατέρες δεν έχει καμία σχέση με τα κοσμικά χαρακτηριστικά που έχουμε υπόψη μας. Καθημερινά βλέπουμε γύρω μας μια σταδιακή απαξίωση και περιφρόνηση προς κάθε λογής εξουσία με αποτέλεσμα την επανάσταση προς αυτές. Αυτό οφείλεται στην κατάρρευση του κύρους που διέθεταν οι φορείς της εξουσίας και στην χρεωκοπία τον διαφόρων συστημάτων εξουσίας που κάνουν την εμφάνιση τους κατά καιρούς.
Στην Εκκλησία ο Χριστός αποτελεί την μοναδική πηγή εξουσίας. Από αυτή την πηγή αντλούν και οι πνευματικοί πατέρες την πνευματική εξουσία τους η οποία αποτελεί δωρεά του Χριστού. Ο Χριστός είναι αυτός ο οποίος φέρνει στον κόσμο ένα καινούργιο πρότυπο εξουσίας βάση του οποίου αυτός που εξουσιάζει δεν κυριαρχεί πάνω στους άλλους αλλά τους διακονεί με πνεύμα αγάπης, ταπείνωσης και θυσίας. Αυτό άλλωστε το έπραξε και ο ίδιος κατά τη διάρκεια της επί γης παρουσίας του. Αυτό το πρότυπο εξουσίας καλούνται να εφαρμόσουν και οι πνευματικοί μας πατέρες.
Η πνευματική εξουσία λαμβάνεται ως διακονία για τη σωτηρία του λαού του Θεού. Ο ίδιος ο Χριστός ταύτισε την υπακοή προς τους ποιμένες με την υπακοή προς τον ίδιο «ο ακούων υμών εμού ακούει και ο αθετών υμάς εμέ αθετεί» (Λουκ. 10,16). Και αυτό το κάνει έτσι ώστε να διαφυλαχθεί το ποίμνιο από την πλάνη των ειδώλων και να παραμείνει σταθερό εις οδόν σωτηρίας. Αυτοί έχουν ταχθεί να αγρυπνούν για τη σωτηρία των ψυχών μας και θα τους ζητηθεί από τον Θεό εν ημέρα κρίσεως αυστηρός λογαριασμός.
Προχωρώντας πιο κάτω προτρέπει τους πιστούς να προσεύχονται για τους πνευματικούς τους πατέρες έτσι ώστε να τους ενισχύει ο Θεός να επιτελούν το έργο τους σωστά. Οι πνευματικοί πατέρες αποτελούν τον πρώτο στόχο των πειρασμών γι’ αυτό και αρκετές φορές τους βλέπουμε να είναι περικυκλωμένοι από αυτούς. Ο διάβολος γνωρίζει πολύ καλά το έργο της σωτηρίας των ψύχων που επιτελεί ένας πνευματικός πατέρας γι’ αυτό και προσπαθεί να τον ρίξει στην αμαρτία ώστε να κλονιστεί το ποίμνιο του και να οδηγηθεί στην απώλεια. Αυτό το βλέπουμε πολύ συχνά στη ζωή μας ιδιαιτέρως από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τα οποία είναι πρόθυμα να καταδικάσουν και να συκοφαντήσουν κάποιο πνευματικό πατέρα με συνεχείς προβολές του παραπτώματος του ώστε να κλονιστεί η πίστη των πιστών, ενώ σπανίως ή και καθόλου δεν προβάλουν το τεράστιο έργο το οποίο επιτελείται μέσω ενός πνευματικού πατέρα προς το ποίμνιο του. Οι πιστοί καθοδηγούμενοι από το Άγιο Πνεύμα διακρίνουν την αλήθεια από το ψέμα και δεν παρασύρονται αλλά παραμένουν στην Εκκλησία.
Η δεύτερη προτροπή του Αποστόλου Παύλου για προσευχή από τους πιστούς υπέρ των πνευματικών τους πατέρων αποτελεί μεγάλη ενισχυτική δύναμη γι’ αυτούς. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να παραλείπουμε να προσευχόμαστε για τους πνευματικούς μας πατέρες όπως και αυτοί προσεύχονται για μας.
Η υπακοή προς τους πνευματικούς μας πατέρες αλλά και οι προσευχές μας γι’ αυτούς αποτελούν τις ασφαλιστικές δικλείδες με τις οποίες αποφεύγεται η διάσπαση των πιστών και από κοινού οι πστοί με τους πνευματικούς τους πατέρες οδηγούνται προς τη σωτηρία.
Αμήν.
Διακόνου Φιλίππου Φιλίππου, θεολόγου

Πρέπει να το πάρεις απόφαση, άνθρωπέ μου, ότι στη ζωή αυτή θα έχεις βάσανα

Άλλωστε, πρέπει να το πάρεις απόφαση, άνθρωπέ μου, ότι στη ζωή αυτή θα έχεις βάσανα, δοκιμασίες, προβλήματα, πειρασμούς. Πρέπει να τ’ αντιμετωπίζεις με γενναιότητα όλα αυτά, χρησιμοποιώντας ως όπλα την πίστη, την ελπίδα, την υπομονή. Ας εύχεσαι, βέβαια, να μην πέσεις ποτέ σε πειρασμό. Όταν, όμως, παραχωρεί κάποιον ο Θεός, μην ταράζεσαι.
Κάνε ό,τι μπορείς για να φανείς αληθινός στρατιώτης του Χριστού. Δεν βλέπεις που οι γενναίοι στρατιώτες, όταν η σάλπιγγα τους καλεί στην μάχη, αποβλέποντας στη νίκη, θυμούνται τους ένδοξους προγόνους τους, που έκαναν μεγάλα κατορθώματα, και ρίχνονται με θάρρος στον αγώνα; Όμοια κι εσύ, όταν έρχεται η ώρα της πνευματικής μάχης, να θυμάσαι τα κατορθώματα των αγίων μαρτύρων και ν’ αγωνίζεσαι με γενναιότητα, με πίστη, με χαρά.Δεν μπορεί, λοιπόν, ποτέ να λυπάται ο χριστιανός; Μπορεί, αλλά για δύο μονάχα λόγους: Όταν είτε ο ίδιος είτε ο πλησίον του έρχεται σε αντίθεση με το Θεό και το άγιο θέλημά Του. Δεν πρέπει, επομένως, να στενοχωριούνται και να θλίβονται εκείνοι που κακολογούνται, μα εκείνοι που κακολογούν.
Γιατί δε θ’ απολογηθούν οι πρώτοι ,για όσα λέγονται σε βάρος άλλων. Αυτοί πρέπει να τρέμουν και ν’ ανησυχούν, γιατί αργά ή γρήγορα θα συρθούν στο φοβερό Δικαστήριο του Θεού, όπου θα λογοδοτήσουν για όσες κακολογίες ξεστόμισαν. Κι εκείνοι που κακολογούνται, πάντως, πρέπει ν’ ανησυχούν, αν όσα λένε γι’ αυτούς είναι αληθινά.
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Άγιος Μάξιμος ο Γραικός, ο Βατοπαιδινός, ο εξ Άρτης

Ο κατά κόσμον Μιχαήλ Τριβώλης, υιός των επιφανών, πλουσίων και ευσεβών γονέων Μανουήλ και Ειρήνης, κατήγετο από την Λακεδαίμονα της Πελοποννήσου, αλλά γεννήθηκε στην Άρτα της Ηπείρου το 1470. Έλαβε καλή μόρφωση, στην αρχή από τον πατέρα του και στην συνέχεια από τον ιερέα Ιωάννη Μόσχο. Έφηβος φοίτησε στο περίφημο ελληνικό σχολείο της Άρτας.
Αρκετά νέος μετέβη για σπουδές στην Ιταλία. Στην αρχή φοίτησε στην ελληνική σχολή της Βενετίας, όπου δίδασκε ο Ιωάννης Λάσκαρις και άλλοι Έλληνες δάσκαλοι, εργαζόμενος συγχρόνως και ως γραφέας στα έργα του Λάσκαρη, που τον μύησε στην πλατωνική φιλοσοφία. Κατόπιν συνέχισε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Πάδοβας, όπου μεταξύ άλλων Ελλήνων δίδασκε και ο Λαόνικος Ταμαίος. Στη συνέχεια μετέβη στη Φερράρα και τη Φλωρεντία, όπου ανθούσαν οι κλασικές σπουδές. Στη Φλωρεντία γνωρίσθηκε με τον καταδικασθέντα σε θάνατο Σαβοναρόλα και άκουσε τα αντιπαπικά του κηρύγματα, τα όποια τον επηρέασαν βαθύτατα. Ακολούθως μετέβη στο Μιλάνο, για να παρακολουθήσει τους σπουδαίους δασκάλους Λαόνικο Χαλκοκονδύλη και Κωνσταντίνο Λάσκαρη. Στην Βενετία παρακολούθησε φιλολογικά μαθήματα στον υπό τον Άλδο Μανούτιο κύκλο λογίων, μεταξύ των οποίων διαπρέπουν οι Μάρκος Μουσούρος, Σκιπίωνας Καρτερομάχος και ο φίλος του Ιωάννης Γρηγορόπουλος. Συγχρόνως εργάζεται στον εκδότη Άλδο Μανούτιο και στους τυπογράφους Ζαχαρία Καλλιέργη και Νικόλαο Βλαστό. Όλο αυτό το διάστημα γνωρίζεται και συσχετίζεται με επιφανή πρόσωπα που υπήρξαν ονομαστοί παράγοντες της Αναγεννήσεως, αλλά και βοηθοί και χορηγοί του, όπως ο ελληνιστής Urceo Cordo στη Βολώνια, ο Niccolo Lelio Cosmico στη Φερράρα, ο Agostino Nifo στην Πάδοβα, ο Ambrogio Varese de Rosate στο Μιλάνο, και με τους τυπογράφους Giovanni Bissoli και Ben Mansi, Nicola Taresco και Loduico Ticionum και τον ηγεμόνα Giovanni Francesco Pico della Mirantola.
Μετά από εννεάμηνη παραμονή στην Άρτα μετέβη στην Μιραντούλη, όπου επιδόθηκε στην πιστή μετάφραση των αγιοπατερικών έργων στη λατινική γλώσσα. Λόγω ταραχών και κινδύνων που επικροτούσαν κατά την περίοδο αυτή αναγκάζεται να προσφύγει στον Δομινικανό Καρδινάλιο Oliviero Carafa. Αυτός τον έστειλε στον βιβλιοθηκάριο και μεταφραστή έργων των Ελλήνων Πατέρων της μονης του Άγιου Μάρκου Renobius Acciqinoli, κοντά στον όποιο συνέχισε να εργάζεται και αυτός μεταφραστικά κι όχι φορώντας το ράσο του Δομινικανού μοναχού, όπως κακώς του αποδόθηκε.
Ο σοφός Μιχαήλ Τριβώλης, «επειδή το καθολικόν περιβάλλον του έσφιγγε κυριολεκτικώς την καρδίαν, δεδομένου ότι ήτο πιστός ορθόδοξος χριστιανός, έφυγεν άπό την παποκρατούμενην ταύτην μονήν προφασιζόμενος ασθένειαν και έλλειψιν ηρεμίας του, ψυχικής και πνευματικής, όπως ακριβώς έγραφεν αργότερον εις τον φίλον του Ιωάννην Γρηγορόπουλον». Κουρασμένος πολύ άπό τις συνεχείς μελέτες, τις πολλές συγγραφές και μεταφράσεις, θλιμμένος άπό τον θάνατο των γονέων του, ταλαιπωρημένος άπό τις μετακινήσεις, επηρεασμένος άπό τις πατερικές μελέτες, στενοχωρημένος άπό την υποδούλωση της πατρίδος του στους Τούρκους, αποφασίζει τη μοναχική του αφιέρωση. Δεν θέλησε να παραμείνει στη Δύση, όπου μάλλον θα είχε μία λαμπρή ακαδημαϊκή σταδιοδρομία και θα συνέχιζε το πλούσιο και σπουδαίο μεταφραστικό του έργο. Επιστρέφει άπό εκεί έχοντας διδαχθεί θεολογία, φιλοσοφία, φιλολογία, ιστορία και τις γλώσσες αρχαία ελληνική, λατινική, γαλλική και ιταλική.
Ήλθε στο Άγιον Όρος και επέλεξε τη μεγάλη μονή του Βατοπαιδίου, πιθανόν για τους σοφούς και ενάρετους μο ναχούς της και την πλούσια βιβλιοθήκη της. Ο πολύσοφος Αρτηνός Μιχαήλ Τριβώλης με τις υψηλές σπουδές στην Ιταλία φθάνει ως απλός προσκυνητής στο αρχαίο αυτό εργαστήρι της αγιότητος και της σοφίας. Ο αναφερθείς διδάσκαλος του Ιωάννης Λάσκαρης είχε αποσταλεί στο Αγιον Όρος από τον Λουδοβίκο τον ΙΒ’ για την παραλαβή χειρογράφων. Άπό αυτόν είχε πληροφορηθεί για τους θησαυρούς των αγιορειτικών βιβλιοθηκών και ιδιαίτερα της μονής Βατοπαιδίου.
Στη μονή Βατοπαιδίου μετέβη στα τέλη του 1505 η αρχές του 1506. Μετά δοκιμή εκάρη μοναχός με το όνομα Μάξιμος και εντρυφούσε «εις αδιάκοπους μελέτας».
Στη μονή συναντήθηκε με τον άγιο Νήφωνα τον Β’ και με άλλους λογίους και αγίους μοναχούς. «Αυτοεταπεινώθη, καίτοι ευγενής και σοφός διαβιώνων ομοίως μετ’ απλοϊκών μοναχών και ησθάνετο τον εαυτόν του πνευματικώς πτωχόν ως αισθάνεται ακριβώς ο γνήσιος Αγιορείτης μοναχός. Η ταπείνωσίς του αποδεικνύεται άλλωστε από την συνήθη επίκλησιν των Αγίων Πατέρων, αποστρεφόμενος πάντοτε τον θησαυρόν των γνώσεων του εις όλα τα θεολογικά συγγράματά του. Εξ αυτών των ιδίων συγγραμμάτων του αποδεικνύονται και αι ορθαί αυτού απόψεις περί μοναχισμού, αποπνέοντας αγιορειτικήν ευωδίαν. Υπήρξεν ένας ησυχαστής και νηπτικός μοναχός».
Κατά τη βιογραφία του ο όσιος αναπαυόμενος ψυχικά «έχει στην μόνωσι, μακρυά από τον θόρυβο των κυμάτων των διαφόρων σφαλερών βιοτικών λογισμών, ανάμεσα σε έμπειρους και ομοτρόπους γέροντες άρχισε να ζή σύμφωνα με τους κανόνες της Μονής Βατοπεδίου. Εκτελούσε επιμελώς τις μοναχικές υποσχέσεις της ακτημοσύνης και της εκκοπής του ιδίου θελήματος».
Πράγματι ο θείος Μάξιμος «επιδόθηκε με ζήλο στη μελέτη και στην άσκηση της πνευματικής ζωής. Έμεινε στη Μονή δέκα ολόκληρα χρόνια ως απλός μοναχός, αποφεύγοντας τα μοναχικά αξιώματα και μετέχοντας μόνο σε διάφορες αποστολές εκ μέρους της Μονής στη Μακεδονία και στα νησιά, όπου κήρυττε τον θείο λόγο». Οι έξοδοι του Μαξίμου από τη μονή του συνεδύαζαν συνήθως τρεις σημαντικές εργασίες: «α) την συγκέντρωσιν χρημάτων διά τας ανάγκας της Μονής Βατοπαιδίου, β) εθναποστολικόν έργον, το οποίον απέβλεπεν εις την αφύπνισιν της εθνικής συνειδήσεως των Ελλήνων και εις την ανάληψιν δράσεως εναντίον της τουρκικής τυραννίας και γ) ιεραποστολικόν έργον, κατά την διάρκειαν του οποίου δεν εφοβείτο να ομιλή κατά του Καθολικισμού, ότε ευρίσκετο εις ελληνικάς ενετοκρατουμένας νήσους και κατά του Μωαμεθανισμού ότε ευρίσκετο εις τουρκοκρατουμένας ελληνικάς περιοχάς».
Οι συχνές αποστολές του στο έργο αυτό των εράνων και των κατηχήσεων φανέρωνε την εμπιστοσύνη, την εκτίμηση και τον σεβασμό που έτρεφαν οι Βατοπαιδινοί πα τέρες στο πρόσωπο του συμμοναστή τους. Ο νέος μοναχός, μολονότι επεδίωκε διακαώς τη μόνωση για μελέτη και προσευχή, έκανε υπακοή και άφηνε το αγαπητό του μοναστήρι για να περιέρχεται τον κόσμο. Ταξίδευε από υπακοή και αισθανόταν ασφαλισμένος, παρά τις πολλές και μεγάλες δυσκολίες των καιρών και των υποδούλων τόπων. Αυτό το έκανε γιατί αγαπούσε τους αδελφούς του στη μονή και τον κόσμο. Περιδιαβαίνοντας πόλεις και χωριά της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδος συγκέντρωνε ελεημοσύνες, ξεπληρώνοντας την αγαθοδοσία τους με λόγους διδακτικούς, ευαγγελικούς κι αγιοπατερικούς, για ακριβή τήρηση των ορθοδόξων δογμάτων και των ηθών.
Το έργο του αυτό στις αρχές της τουρκοκρατίας είχε μεγάλη σημασία και αξία. Δίκαια αναφέρεται ότι «ηγωνίσθη εθνοθρησκευτικώς. Ωμίλει και ηγωνίζετο όπου τα Πατριαρχεία τον εκάλουν και όπου το Άγιον Όρος τον έστελνε, δια την διατήρησιν της ορθοδόξου πίστεως και της ελληνικής συνειδήσεως άλλα και διά την ενίσχυσιν της πίστεως των Ελλήνων ραγιάδων προς την ελευθερίαν. Υπήρξεν ο προπομπός του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και του εθνεγέρτου Ρήγα Φερραίου». Ο άγιος Μάξιμος με οπλισμό τη θερμή πίστη, την πλούσια γνώση, το θάρρος και τη δύναμη δεν φοβήθηκε να εναντιωθεί κατά δύο ξένων ρευμάτων του μουσουλμανισμού από την Ανατολή και του καθολικισμού από τη Δύση. Οι μακρές περιοδείες του στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου και από τη Βλαχία ως την Αίγυπτο είχαν βαθειά επίδραση στις ψυχές των Ορθοδόξων.
Οι πληροφορίες του πάντοτε φιλομαθούς Μαξίμου, «ότι η Μονή Βατοπαιδίου περιελάμβανε μέγαν πλούτον εκ φιλολογικών και πατρολογικών χειρογράφων και αφ΄ ετέρου ότι υπήρχον εκεί και άλλοι λόγοι, μετά των οποίων θα διελέγετο θεολογικώς και θα εξεπαίδευον όλοι ομού τους άλλους μοναχούς, ευχαρίστως τον έκανε να επιλέξη μεταξύ πολλών περιφήμων Μονών του Αγίου Όρους το Βατοπαίδιον, διά να εγκαταβιώση εκεί μετά ταπεινότητος» τον διαβεβαίωσαν ότι έπραξε άριστα.
Κατά τη δεκαετία (1506-1516) που παρέμεινε στη μονή Βατοπαιδίου, στο εργαστήρι αυτό της αγιότητος και της σοφίας, ο πολυτάλαντος Μάξιμος ασχολήθηκε και με τη συγγραφή. Συγκεκριμένα με την υμνογραφία και τη σύνθεση ενός Παρακλητικού Κανόνος στον Τίμιο Πρόδρομο, τον προστάτη των μοναχών και πέντε επιγραμμάτων: Ένα στον πατριάρχη Ιωακείμ, δύο στον άγιο Νήφωνα Β΄, ένα στον μεγάλο ρήτορα και φιλόσοφο Μανουήλ και ένα στον ηγεμόνα της Βλαχίας Νεάγκο. Κατά τον καθηγητή Π. Χρήστου ο όσιος Μάξιμος αποτελεί «μία από τις μεγαλύτερες θεολογικές προσωπικότητες της μεταβυζαντινής εποχής», ενώ κατά την εκεί παραμονή του, όπως ο ίδιος μας πληροφορεί, «ή μονή ήταν πλέον λαύρα, σκήτη, και ακολουθούσε το σύστημα τής ημικοινοβιακής ζωής».
Η φήμη του αγίου Μαξίμου έφθασε πέρα από το Αγιον Όρος. Ο σλαβικός κόσμος, που έτρεφε από παλαιά μεγάλη ευλάβεια για τον ιερό Αθωνα και είχε πνευματικούς δεσμούς ιδιαίτερα με τη μονή Βατοπαιδίου, βρισκόμενος σε μεγάλη ανάγκη ζητούσε εσπευσμένα πνευματική βοήθεια. Ο πρεσβευτής της Μόσχας στην Κωνσταντινούπολη Αντρέγιεφ Βασίλειος Καρόμπωφ με τη διαμεσολάβηση του Οικουμενικού Πατριάρχου Θεολήπτου Α΄ (1513-1522) σε έκθεση του προς τον μεγάλο Ρώσο ηγεμόνα Βασίλειο Ιβάνοβιτς έγραφε: «Τότε, (μετά δηλαδή την αδυναμία του Βατοπαιδινού μοναχού Σάββα λόγω γήρατος και ασθενείας να μεταβεί στη Ρωσία) ο ηγούμενος της μονής Βατοπεδίου Άνθιμος και η Ιερά Επιστασία, προέκριναν τον μοναχόν Μάξιμον, μόνον κατάλληλον, ως η Υμετέρα Αυτοκρατορική Μεγαλειότης θα αντελήφθη, μετά τον Σάββαν να φέρη εις πέρας το έργον σας. Είναι βαθύς μελετητής των Γραφών και ικανότατος μεταφραστής τόσον των θύραθεν, όσον και των Ιερών βιβλίων. Εσπούδασεν εις την Εσπερίαν πολλά έτη, και ως με διαβεβαίωσεν η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης Θεόληπτος ο Α΄, κάτοχος μεγάλης μορφώσεως και γνώστης των διεθνών πνευματικών ρευμάτων, αλλά και των προβλημάτων της κατ’ Ανατολάς Εκκλησίας. Ο Παναγιώτατος επέδειξεν Ιερόν ζήλον και η Μήτηρ Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως έλαβε σοβαρώς υπ΄ όψιν το γεγονός της αποστολής εις την Μοσχοβίαν τοιούτου ανδρός, δια την εφαρμογήν των σχεδίων Σας».
Ο φιλόθεος και φιλομαθής ηγεμόνας Βασίλειος Ιβάνοβιτς ήθελε κάποιον πολυμαθή άνδρα, για να προβεί στη διόρθωση των εκκλησιαστικών βιβλίων, που είχαν με τον καιρό αλλοιωθεί η είχαν λανθασμένα αντιγραφεί η μεταφρασθεί. Επρόκειτο μάλιστα για τα απαραίτητα λειτουργικά βιβλία, όπως το ψαλτήρι, το ευαγγέλιο και η θεία λειτουργία. Για το μεγάλο και σπουδαίο αυτό έργο επελέγη ο Μάξιμος. Συνοδευόμενος από τους Βατοπαιδινούς πατέρες ιερομόναχο Νεόφυτο και μοναχό Λαυρέντιο, που γνώριζαν τα ρωσικά, έφθασαν στις αρχές του 1518 στη Μόσχα μέσω Κριμαίας. Εκεί τον υποδέχθηκε ο ηγεμόνας με τιμές και όρισε να μένει στη μονή των Θαυμάτων, συντηρούμενος από τα ανάκτορα. Η πλούσια αυτοκρατορική βιβλιοθήκη εξέπληξε τον σοφό Μάξιμο. Αμέσως άρχισε το ερμηνευτικό του έργο με τη μετάφραση του ψαλτηρίου και την παράθεση αγιοπατερικών σχολίων. Μετά ενάμισυ χρόνο παρέδωσε ολοκληρωμένη τη σπουδαία αυτή εργασία του, γράφοντας στον ηγεμόνα: «Λύτρωσε μας, από τη θλίψι του πολυχρόνιου αποχωρισμού, επίστρεφε μας με ασφάλεια στο τίμιο μοναστήρι του Βατοπεδίου, που ήδη από καιρό μας περιμένει με πόθο. Δώρισε μας, ώστε να εκπληρώσουμε τις μοναχικές μας υποσχέσεις εκεί όπου τις δώσαμε μπροστά στο Χριστό και στους φοβερούς του Αγγέλους κατά την ημέρα της κουράς. Απόλυσε μας γρηγορώτερα εν ειρήνη για να διακηρύξουμε και στους εκεί ευρισκομένους ορθοδόξους τους βασιλικούς σου άθλους… ».
Ο ηγεμόνας δεν επέτρεψε στον Μάξιμο να αναχωρήσει, αλλά θαυμάζοντας την εξαιρετική ερμηνευτική του εργασία, του έδωσε άφθονη ύλη από την Αγία Γραφή, τους Λόγους των Αγίων Πατέρων και τους Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας, για να συνεχίσει το έργο του, μαζί με την αποκάθαρση των λειτουργικών βιβλίων. Παραμένοντας ο θείος Μάξιμος επί πολύ στη Ρωσία μάθαινε εκτός της γλώσσης τα ήθη κι έθιμα του τόπου. Παρατηρούσε πως η πίστη των χριστιανών δεν ήταν βαθειά και δεν υπήρχε σαφής γνώση ούτε των βασικών δογμάτων της πίστεως. Δεισιδαιμονίες, παγανιστικές δοξασίες και διάφορες μορφές μαγείας επηρέαζαν τους πιστούς. Αναγκάσθηκε να γράψει και να μιλήσει αυστηρά για όλα αυτά τα παράτυπα και παράδοξα, ώστε ορισμένοι να τον συκοφαντήσουν και να τον αντιπαθήσουν πολύ. Δημιουργήθηκε ένας ισχυρός εχθρικός κύκλος εναντίον του, που δεν ανεχόταν επ΄ ουδενί τις δίκαιες παρατηρήσεις του για παρατυπίες, παρανομίες, υποκρισίες και δολιότητες που έπρατταν. Η εναντίον του ένταση μεγάλωσε, όταν υποστήριξε επίμονα την ακτημοσύνη των ιερών μονών και την αμεριμνία των μοναχών από την τεράστια περιουσία τους, όπου σε αυτή υπήγονταν ολόκληρα χωριά, που δημιουργούσαν προβλήματα και ταραχές και απομάκρυναν τους μοναχούς από την προσευχή και ησυχία. Επίσης δεν δίστασε να ελέγξει και αυτόν τον ηγεμόνα για λάθη του. Έτσι οι εχθροί του συσπειρώθηκαν και τον κατηγόρησαν βάναυσα στον ηγεμόνα ότι εργάζεται εναντίον του. Τέλος τον οδήγησαν σε σκηνοθετημένη δίκη, όπου τον καταδίκασαν ως αιρετικό, για ηθελημένα λάθη του στις μεταφράσεις των εκκλησιαστικών βιβλίων. Παρότι ζήτησε συγχώρεση γονυπετής και μετά δακρύων για τα τυχόν λάθη του, δεν του δόθηκε. Κλείσθηκε σε κελλί παρακείμενης μονής ως φυλακισμένος. Του απαγορεύθηκε η μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων, ο εκκλησιασμός, η μελέτη, οι επισκέψεις και οι έξοδοι. Έγκλειστος επί μία εξαετία υπέμεινε στερήσεις από την πείνα, το ψύχος, την υγρασία, τη μόνωση, την έλλειψη βιβλίων και γραφίδος. Τον παραμυθούσε μόνο η προσευχή. Εκεί δέχθηκε την επίσκεψη ουράνιου αγγέλου. Γεμάτος χαρά συνέθεσε κανόνα στο Άγιον Πνεύμα, που έγραψε με κάρβουνο στον τοίχο της φυλακής του.
Οι συνεχείς και δίκαιες διαμαρτυρίες του αγίου Μαξίμου για την άδικη καταδίκη του στη μονή Βολοκολάμσκ ανάγκασαν τον μητροπολίτη Μόσχας Δανιήλ να συγκαλέσει σύνοδο το 1531, η οποία τον καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη στη μονή Ότροτς της πόλης Τβέρης και σε συνεχή στέρηση της θείας μεταλήψεως. Ο άγιος έμεινε τιμωρημένος επί εικοσαετία. Κατά τη διάρκεια της φυλακίσεως του συνέταξε ομολογία ορθοδόξου πίστεως και δύο απολογητικούς λόγους για τις διορθώσεις των ρωσικών εκκλησιαστικών βιβλίων. Μετά τον θάνατο του ηγεμόνος Βασιλείου και ο νέος Ιβάν Βασίλεβιτς συνέχιζε να επιμένει και να μη του επιτρέπει την ποθητή επιστροφή του στη μονή της μετανοίας του, τη μονή Βατοπαιδίου. Παρά τη μεσολάβηση των πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως Διονυσίου και Αλεξανδρείας Ιωακείμ ο νέος ηγεμόνας δεν επέτρεψε την επιστροφή του Μαξίμου στο εράσμιο Άγιον Όρος. Το μόνο που κατάφεραν ήταν να βελτιώσουν κάπως τις άθλιες συνθήκες διαβιώσεως του στην ειρκτή και να του επιτραπεί η μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων.
Τις θλίψεις και δοκιμασίες του θεωρούσε παραχωρήσεις παιδαγωγικές του Θεού προς ανάνηψη, μετάνοια και σωτηρία. Έτσι δεν επέτρεψε στον εαυτό του να απογοητευθεί από την αγνωμοσύνη και την κακεντρέχεια ορισμένων και υπέμεινε την αδικία ελπιδοφόρα. Τον παρηγορούσε η καθαρή του συνείδηση, η θερμή πίστη και η αγάπη των φίλων της αρετής. Μετά από 25 χρόνια σκληρής κάθειρξης ο όσιος Μάξιμος απελευθερώθηκε το 1551 με τις ενέργειες του ηγουμένου της μονής του Αγίου Σεργίου Αρτεμίου και ορισμένων ενάρετων βογιάρων. Ο διώκτης του ηγεμόνας έφθασε να τον τιμά, να τον συμβουλεύεται και να νουθετείται από τον ταπεινό ομολογητή και πολύσοφο οσιομάρτυρα. Τα τέλη του ήταν ειρηνικά και τιμημένα.
Εκοιμήθη στη Λαύρα του Άγιου Σεργίου στις 21 Ιανουαρίου 1556 σε ηλικία 86 ετών. Τα 38 έτη τα διήλθε στερημένος της ελευθερίας του, μέσα σε σκληρές κακουχίες, απάνθρωπες συνθήκες, βασικές στερήσεις και δυνατούς πόνους. Εντούτοις δεν κάμφθηκε, αλλά συνέχιζε, όσο μπορούσε, αναλώνοντας όλες του τις δυνάμεις υπέρ της αναμορφώσεως της Ρωσικής Εκκλησίας και του παρασυρμένου σε πάθη ρωσικού λαού. Όταν του επιτρεπόταν και μέσα στη φυλακή, δεν έπαυε να γράφει, να μεταφράζει και να επιστολογραφεί προς φωτισμό κλήρου και λαού.
Το συγγραφικό, μεταφραστικό και επιστολογραφικό του έργο είναι αρκετά πλούσιο και ποικίλο. Αναφέρεται σε δογματικά, απολογητικά, ερμηνευτικά, ηθικά και κοινωνικά θέματα και είχε μεγάλη απήχηση στον λαό. Νωρίς τιμήθηκε ως άγιος. Πολλοί τον ονόμαζαν «μέγα διδάσκαλο», «προφήτη», «άγιο», «όσιο», «φωτιστή των Ρώσων» και «θαυματουργό». Ο μητροπολίτης Μόσχας Πλάτων (+1812) κατεσκεύασε περίτεχνη λάρνακα και κουβούκλιο για το τίμιο λείψανο του αγίου. Ο αρχιμανδρίτης Αντώνιος της Λαύρας του Αγίου Σεργίου το 1833 έκτισε παρεκκλήσιο επί του τάφου του αγίου.
Στον πρόλογο των έργων του οσίου Μαξίμου, που εκδόθηκαν το 1859 από την Ακαδημία του Καζάν στη σλαβονική γλώσσα, αναφέρεται: «Η εποχή με την όποια σχετίζεται η διαφωτιστική δράσις στην Ρωσία του οσίου Μαξίμου του Γραικού, ήταν εποχή διαφόρων θλιβερών συγχύσεων, που εν μέρει μεν προήλθαν από ξένες επιδράσεις, εν μέρει δε από εσωτερικές αιτίες. Σε μία τέτοια δύσκολη εποχή μας ήλθε από την Ελλάδα αυτός ο επιφανής και μορφωμένος άνδρας. Η ορθόδοξη Ελλάδα στο πρόσωπο του έδωσε την πλέον «εύκαιρον βοήθειαν» στην Εκκλησία μας για την προστασία της πίστεως, την οποία αυτή της παρέδωσε και η οποία εκείνη την εποχή άρχισε να απειλείται από τέτοιους κινδύνους. Έμαθε την ρωσική και την σλαβονική γλώσσα. Γνώρισε την θρησκευτική και ηθική κατάστασι της Ρωσίας, τις ανάγκες και τις ελλείψεις της. Παρακολουθούσε προσεκτικά όλα όσα συνέβαιναν σ΄ αυτήν και αποφαινόταν για κάθε ιδιαίτερο γεγονός με τους φωτισμένους λόγους του.
»Προστάτευσε την Ρωσική Εκκλησία από τις αξιώσεις της Εκκλησίας της Ρώμης. Έγραψε εναντίον των ορθολογιστικών διδασκαλιών της δυτικής μεταρρυθμίσεως, εναντίον των Ιουδαίων, των παγανιστών και των μωαμεθανών.
»Διόρθωσε τα λειτουργικά εκκλησιαστικά βιβλία. Ερμήνευσε τις εκκλησιαστικές τελετές. Αναίρεσε τις διάφορες ψευδείς και δεισιδαίμμονες διηγήσεις που κυκλοφορούσαν στον λαό. Νουθετούσε τις αλήθειες της πίστεως και της ηθικής καθένα που προσέτρεχε κοντά του για συμβουλή. Μετέφρασε μερικά πατερικά έργα. Γενικά ενεργούσε με τέτοιο τρόπο ώστε εμόρφωσε πλήθος ανθρώπων, οι οποίοι μπορούσαν να συνεχίσουν μετά τον θάνατό του το μεγάλο έργο της πνευματικής διαφωτίσεως της Ρωσίας που άρχισε αυτός.
»Οι σύγχρονοί του δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν την αξία του Μαξίμου. Για τα σκοτισμένα από την αμάθεια μάτια τους ήταν πολύ απρόσιτο αυτό το φως της αληθείας, με το οποίο απεκάλυπτε μπροστά τους τις πλάνες και τα ελαττώματα τους Για τους μεγάλους κόπους του του ανταπέδωσαν σκληρούς διωγμούς και μακροχρόνιες φυλακίσεις σε μοναστήρια. Για μας όμως είναι ανεκτίμητα τα έργα του, στα οποία αντανακλά πλήρως η υψηλή και φωτεινή του προσωπικότης και τα σκοτεινά γνωρίσματα της εποχής του».
Ο βαθύς μελετητής του βίου και του έργου του καθηγητής Γρηγόριος Παπαμιχαήλ γράφει περί αυτού: «Εκ των συγγραφών του Μαξίμου συνάγεται ότι διά των ενδελεχών αυτού μελετών απεκρυστάλλωσεν οριστικώς εν Άθω την θεολογικήν και φιλοσοφικήν αυτού κοσμοθεωρίαν, τας κυρίας γραμμάς της οποίας ορίζει εν οις έγραψε κατά τας διαφόρους περιστάσεις και αφορμάς. Κύριον αυτού χειραγωγόν έχων την θεολογίαν, ύπατον αυτής μύστην εδέχετο τον Ιωάννην Δαμασκηνόν, ον έτασσεν «υπέρ την φιλοσοφίαν», διότι ήτο, κατ΄ αυτόν, σοφώτατος και μέγας θεολόγος».
Κατά τον καθηγητή Βλάσιο Φειδά ο θείος Μάξιμος υπήρξε «κληρονόμος του ελληνικού πνεύματος, κάτοχος υψηλής ελληνολατινικής παιδείας, δημιουργός ενός χριστιανικού ανθρωπισμού, κατέστη εν Ρωσία ο κήρυξ του αληθούς χριστιανισμού. Η ρωσική παράδοσις παρέστησε τον Μάξιμον ως κήρυκα της ακραιφνούς θεολογίας, ως διδάσκαλον της ιεράς φιλοσοφίας, ως μάρτυρα εις Ρωσίαν, ως θαυματουργός Μάξιμος ο Γραικός εμφανίζεται εν Ρωσία, διά του έργου του, ως εν φαινόμενον άνευ προηγουμένου, φιλόλογος και ιστορικός, θεολόγος και φιλόσοφος, ποιητής και ρήτωρ, άμα δε και διαπρεπής κριτικός, εγένετο φορεύς των νέων δεών εν Ρωσία εις εποχήν συνεχών πνευματικών ζυμώσεων, αμφιρρόπων τάσεων και αγώνος νέων θρησκευτικών και εκκλησιαστικών ιδεών. Διά του αγώνος του θαρραλέως υπέδειξε πόσον η Ρωσία τότε απείχε του αληθούς χριστιανικού ιδεώδους».
Ο σοφός καθηγούμενος της ιεράς μονής Οσίου Γρηγορίου αρχιμανδρίτης Γεώργιος γράφει χαρακτηριστικά και χαριτωμένα: «Ο ταπεινός και σοφός Μάξιμος ο Γραικός ήλθε το 1506 στο Άγιον Όρος για να γίνει γνήσιος αγιορείτης μοναχός. Έγινε αγιορείτης. Ως αγιορείτης μετέβη στην Ρωσία. Έμεινε αγιορείτης. Υπέμεινε ως αγιορείτης. Εδίδαξε και έδρασε ως αγιορείτης. Η εντύπωσίς μου είναι ότι πέρασε από τον ουμανισμό, αλλά ποτέ δεν έγινε κατά βάθος ουμανιστής. Μέσα στην ορθόδοξο πατερική και αγιορειτική παράδοση υπήρχαν όλα τα στοιχεία που μπορούσαν να αναδείξουν τον άγιο Μάξιμο σε πρώτου μεγέθους πνευματικό διδάσκαλο και αναμορφωτή της Ρωσικής Εκκλησίας και κοινωνίας. Βλέπω έτσι τον άγιο Μάξιμο να έχη πολλά κοινά στοιχεία με τον φωτιστή των Ελλήνων άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, τον ισαπόστολο, και να είναι πρόδρομός του. Και οι δύο έτυχαν θύραθεν μορφώσεως _αν και ο άγιος Κοσμάς όχι τόσο μακράς και λιπαράς όσο ο άγιος Μάξιμος. Και οι δύο αναπαύθηκαν όχι στην αυτονομημένη ανθρώπινη σοφία και γνώση, αλλά στην θεία σοφία του Ευαγγελίου του Χριστού. Και οι δύο δέχθηκαν και αφομοίωσαν την ορθόδοξο αγιορειτική και πατερική παράδοσι. Έμειναν πάντα αγιορείται και έδωσαν και μέσα στον κόσμο την μαρτυρία τους ως αγιορείται. Ο άγιος Μάξιμος είναι καύχημα της ορθοδόξου Εκκλησίας μας, του ελληνορθοδόξου γένους μας, του Αγίου Όρους. Νομίζω ότι οι κατωτέρω λέξεις του Ρώσου Βασσιανού περικλείουν την ουσιαστική προσφορά του αγίου Μαξίμου στον Ρωσικό λαό: «μόνον τώρα διά του Μαξίμου εγνωρίσαμεν τον Θεόν». Ο βαθύς σεβασμός που τρέφει μέχρι σήμερα ο ευσεβής ρωσικός λαός στο Άγιον Όρος οφείλεται ασφαλώς και στην προς αυτόν προσφορά του Αγίου Μαξίμου του Γραικού και αγιορείτου».
Τα συγγράμματα του αγίου Μαξίμου αντιγράφηκαν και διαδόθηκαν ταχύτατα. Εμφανίσθηκαν βίοι και εικόνες του σε μονές και ναούς σχεδόν αμέσως μετά την κοίμησή του. Εγράφησαν περιγραφές θαυμάτων του και ιερές ακολουθίες προς τιμή του. Ο τάφος του στη μονή Ζαγκόρσκ έγινε σύντομα λαϊκό προσκύνημα. «Η πίστη κι η αναγνώριση του λαού προηγείται κάθε άλλης διάταξης. Η επίσημη ανακήρυξη έχει το χαρακτήρα της επικύρωσης της υπάρχουσας παράδοσης και της γενικότερης προβολής και τιμής του Αγίου. Γι΄ αυτό και αρχή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, σ’ αντίθεση μ΄ ό,τι συμβαίνει στην Καθολική, είναι ότι με την επίσημη αναγνώριση δεν αγιοποιεί, αλλά απλά αναγνωρίζει την υπάρχουσα και από το εκκλησιαστικό πλήρωμα μαρτυρούμενη αγιότητα. Ως τέτοια πρέπει να θεωρηθεί η επίσημη αναγνώριση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο (έπειτα από πρόταση της Εκκλησίας της Ελλάδος)· η δεύτερη από τη Ρωσική Εκκλησία».
Έτσι ο μητροπολίτης Άρτης κυρός Ιγνάτιος, κατόπιν εγγράφου αιτήματος του κ. Κωνσταντίνου Τσιλιγιάννη της 20 Δεκεμβρίου 1985, απέστειλε έγγραφο προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος στις 10 Ιανουαρίου 1986, διά του οποίου ζητούσε την αγιοκατάταξή του Αρτηνού Μαξίμου. Η Ιερά Σύνοδος ανέθεσε στον πρωτοπρεσβύτερο Ευάγγελο Μαντζουνέα τη μελέτη και την υποβολή εκθέσεως σχετικής προς Αυτήν, και αφού έκανε δεκτή την πρόταση απέστειλε τα στοιχεία προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο διά της από 1 Φεβρουαρίου 1988 επιστολής της. Η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου αναγνώρισε την αγιότητα του ιερού Μαξίμου στις 31 Μαΐου 1988 και το γνώρισε στην Εκκλησία της Ελλάδος διά επισήμου πατριαρχικού γράμματος.
Αμέσως μετά αναγνωρίσθηκε και από την Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου Μόσχας και πάσης Ρωσίας, παρότι ετιμάτο ως άγιος στη Ρωσία ένα αιώνα μετά την κοίμηση του. Από τις 6 μέχρι τις 9 Ιουνίου 1988, έγιναν επίσημες τελετές στη Λαύρα του Αγίου Σεργίου του Ζαγκόρσκ προς τιμήν του αγίου.
Ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης καθώς και ο Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός συνέθεσαν πλήρη ασματική ιερά ακολουθία προς τιμήν του αγίου.
Η μνήμη του τιμάται στις 21 Ιανουαρίου ενώ η ανακομιδή και μετακομιδή των τιμίων λειψάνων του στις 12 Ιουλίου.
Πηγή: http://www.diakonima.gr/

Άγ. Μάξιμος Γραικός ντοκυμανταίρ Ι. Μ. Βατοπαιδίου

Μια φοιτήτρια αγόρασε πρωινό σε έναν άστεγο. Φεύγοντας, ο άστεγος της έδωσε ένα χαρτί με ένα θλιβερό μυστικό…

Όταν η φοιτήτρια Κέισι Φίσερ πήγε να αγοράσει καφέ από ένα κατάστημα της περιοχής της, παρατήρησε έναν άνδρα που στέκονταν στην άκρη του δρόμου.
Η Φίσερ έγραψε στο Facebook ότι μόλις κατάλαβε ότι ο άντρας έψαχνε στο έδαφος για να βρει πεταμένα κέρματα, ένιωσε απίστευτη θλίψη.
Μια φοιτήτρια αγόρασε πρωινό σε έναν άστεγο. Φεύγοντας, ο άστεγος της έδωσε ένα χαρτί με ένα θλιβερό μυστικό…
Πέρασε δίπλα του καθώς προχωρούσε προς τη καφετέρια, τον χαιρέτησε αλλά ο άντρας δεν της έδωσε σημασία. Συνέχισε να ψάχνει στο έδαφος για κέρματα και σιγοτραγουδούσε.
Μπήκε στο κατάστημα, αγόρασε έναν καφέ για εκείνη και ένα καφέ και ένα κουλούρι για τον άγνωστο άντρα, και τον πλησίασε.
Στην αρχή δεν ήθελε να της μιλήσει αλλά ούτε και να δεχτεί το κέρασμα. Η Φίσερ όμως ήταν τόσο πιεστική που τελικά τον έπεισε.
Κάθισε μαζί του και άρχισε να τον ρωτάει για τη ζωή του:
«Μου είπε πολλά. Μου είπε πως οι άνθρωποι συνήθως του συμπεριφέρονται εχθρικά γιατί είναι άστεγος. Μου είπε πως τα ναρκωτικά τον μετέτρεψαν στον άνθρωπο που ο ίδιος μισούσε. Έχασε τη μητέρα του από καρκίνο, δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του και θέλει απλά να είναι κάποιος που θα κάνει τη μητέρα του περήφανη.
Αυτός ο αξιαγάπητος άντρας ονομάζεται Κρις και είναι ένας από τους πιο ειλικρινείς και πιο τίμιους ανθρώπους που έχω γνωρίσει ποτέ.
Όταν κοίταξα το ρολόι μου και συνειδητοποίησα ότι πρέπει να επιστρέψω στη τάξη, σηκώθηκα για να τον αποχαιρετήσω. Αλλά εκείνος μου είπε να περιμένω λίγο για να μου γράψει κάτι σε ένα φύλλο χαρτί.
Με τρεμάμενα χέρια πήρε το χαρτί που του έδωσα και άρχισε να γράφει. Όταν τέλειωσε, το δίπλωσε, μου το έδωσε, μου ζήτησε συγνώμη για το γραφικό του χαρακτήρα και έφυγε χαμογελαστός.
Στάθηκα για λίγο και άνοιξα το σημείωμά του. Έγραφε:
«Ήθελα να αυτοκτονήσω σήμερα. Εξαιτίας σου δεν θα το κάνω. Σε ευχαριστώ υπέροχε άνθρωπε».
Από την ημέρα που η Φίσερ μοιράστηκε την ιστορία της στα social media, έχει αγγίξει χιλιάδες ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Και είναι φυσιολογικό. Για την νεαρή ήταν μια απλή χειρονομία. Δεν ξόδεψε κάποιο μεγάλο χρηματικό ποσό αλλά ούτε και χρόνο. Έδωσε όμως κουράγιο και δύναμη σε έναν απελπισμένο άνθρωπο να συνεχίσει την προσπάθεια. Έσωσε μια ζωή.
Σύμφωνα με τη Διοίκηση Υπηρεσιών Κατάχρησης Ουσιών και Αγωγής Υγείας, όσοι είναι άστεγοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν κατάθλιψη από το γενικό πληθυσμό.
Μια μελέτη του 2008 διαπίστωσε ότι εκείνοι που έχουν μείνει άστεγοι σε νεαρή ηλικία καθώς και οι άνθρωποι που είναι άστεγοι περισσότερο από 6 μήνες, έχουν υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονικών σκέψεων. Ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς, τελικά το κάνει.
Πηγή: http://www.rafail.org/

Η χαλάρωση της ψυχής

Η χαλάρωση της ψυχής

Ψάλλουν οι Μοναχοί της Ιεράς Μονής Ιβήρων.

Ιησού Υιέ του Δαβίδ, σπλαχνίσου με

Εκείνο τον καιρό, καθώς ο Ιησούς πλησίαζε στην Ιεριχώ, ένας τυφλός καθόταν στην άκρη του δρόμου και ζητιάνευε. Όταν άκουσε το πλήθος που περνούσε, ρώτησε να μάθει τι συμβαίνει. Του είπαν ότι περνάει ο Ιησούς ο Ναζωραίος. Τότε εκείνος άρχισε να φωνάζει δυνατά: «Ιησού Υιέ του Δαβίδ, σπλαχνίσου με!» Αυτοί που προπορεύονταν τον μάλωναν να σωπάσει, εκείνος όμως φώναζε ακόμη πιο δυνατά: «Υιέ του Δαβίδ, σπλαχνίσου με!» Τότε ο Ιησούς στάθηκε κι έδωσε εντολή να τον φέρουν κοντά του. Αυτός πλησίασε, κι εκείνος τον ρώτησε: Τι θέλεις να σου κάνω;» «Κύριε, θέλω ν’ αποκτήσω το φως μου». Και ο Ιησούς του είπε: «Ν’ αποκτήσεις το φως σου! Η πίστη σου σε έσωσε». Αμέσως ο τυφλός βρήκε το φως του κι ακολουθούσε τον Ιησού δοξάζοντας το Θεό. Κι όλος ο κόσμος, όταν τον είδε, δοξολογούσε το Θεό.
Σχολιασμός
Το σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα, διαβάζεται είτε λίγο πριν την έναρξη του Τριωδίου είτε λίγες εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα, ανάλογα με τη διάταξη του λειτουργικού εορτολογικού κύκλου κατ’ έτος.
Στο κείμενο παρακολουθούμε τον Κύριο σε μία από τις περιοδείες του, η οποία έλαβε χώρα στην Ιεριχώ. Στην περιοδεία αυτή, όπως και σε κάθε άλλη περιοδεία του, τον ακολουθούσε πλήθος ανθρώπων, άλλοι από τους οποίους επειδή ενδιαφέρονταν για τη διδασκαλία του, άλλοι επειδή είχαν περιέργεια για το πρόσωπό του αλλά και πολλοί άλλοι, οι οποίοι προσπαθούσαν να προσελκύσουν την προσοχή του διδασκάλου, ίσως ένα βλέμμα του, επιζητώντας μια ελάχιστη επαφή μαζί του για κάποιο λόγο παρηγοριάς, για τη θεραπεία κάποιου νοσήματος.
Όταν ο Χριστός έβλεπε τυφλούς, παράλυτους, λεπρούς στο δρόμο και του φώναζαν για βοήθεια, δεν τους προσπερνούσε, τους θεράπευε. Όταν στο χώρο, όπου δίδασκε, έφερναν ασθενείς, ακόμα κι από τη σκεπή (βλ. παράλυτο της Καπερναούμ), πάλι τους θεράπευε. Τα περισσότερα τα έκανε, από άπειρη συμπόνια προς τα πλάσματά του. Προσπαθούσε πρώτα να θεραπεύσει την ψυχή του αρρώστου και μετά το σώμα. Σε άλλους έλεγε «μην αμαρτάνεις πλέον», και σε άλλους «η πίστη σου σε έσωσε».
Τα προβλήματα του τυφλού της  Ιεριχούς ασφαλώς ήταν πάμπολλα. Δεν ήταν μόνο η τύφλωσή του, αλλά εξαιτίας αυτής και η μεγάλη φτώχεια του που τον έκανε να  προσαιτεί στις άκρες των δρόμων, όπως και η καταφρόνηση των συμπατριωτών του, οι οποίοι δεν ανέχονταν να τους ενοχλεί με τις κραυγές του. Το αίτημά του όμως, όταν κατορθώνει να τραβήξει την προσοχή του Κυρίου, δεν ήταν να του δώσει χρήματα (ζητιάνος ήταν), ούτε να τον τραβήξει από την αφάνεια. Ζητά αυτό που ήταν το κεντρικό του πρόβλημα, το πιο ουσιαστικό: να ξαναβρεί το φως του. Στην ερώτηση του Κυρίου  «τί σοι θέλεις ίνα ποιήσω;» το μόνο που λέει είναι  «Κύριε, ίνα αναβλέψω».
Και ο Κύριος χωρίς καμιά χρονοτριβή, ανταμείβοντας τη θερμή πίστη του, τον θεράπευσε από την τύφλωση λέγοντάς  του,  « Ανάβλεψον· η πίστις σου σέσωκέ σε ». Ο λόγος αυτός του Κυρίου αμέσως  πραγματοποιήθηκε και έτσι  ο τυφλός « παραχρήμα ανέβλεψε, και ηκολούθει αυτώ δοξάζων τον Θεόν». Όμως  δε δόξαζε το Θεό μόνο ο τυφλός που τώρα έβλεπε,  αλλά «και πας ο λαός ιδών έδωκεν αίνον τω Θεώ».
Η ελπίδα, όπως και η πίστη, εμφανίζονται στις σχέσεις των ανθρώπων με το Θεό, εξαιτίας της φαινομενικής απουσίας του Θεού από τον κόσμο. Βεβαίως, ο Θεός δεν απουσιάζει από τον κόσμο. Είναι πανταχού παρών. Βρίσκεται μέσα στους ανθρώπους, προσφέρεται σε ολόκληρο τον κόσμο, τον συντηρεί και τον προστατεύει. Η ελπίδα συνδέεται με την πίστη. Στηρίζεται στην πίστη και αντλεί από αυτήν το περιεχόμενο της. Ταυτόχρονα όμως η ελπίδα στηρίζει και ζωογονεί την πίστη. Όπως η πίστη, έτσι και η ελπίδα του χριστιανού συνδέεται με το πρόσωπο του Χριστού.
Ο τυφλός  της σημερινής περικοπής υπερνίκησε όλα τα εμπόδια και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για όλους μας. Δεν πρέπει να υποχωρούμε μπροστά σε οποιοδήποτε εμπόδιο προκείμενου να κάνουμε το χριστιανικό μας καθήκον και να βαδίσουμε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Για να τα υπερπηδήσουμε χρειάζεται ακλόνητη πίστη, ελπίδα και καθαρή συνείδηση ώστε όχι μόνο να μη παρασυρθούμε αλλά εάν είναι δυνατό, να βοηθήσουμε και άλλους να γνωρίσουν την αλήθεια του Χριστού και να σωθούν.
Και αν ο Κύριος φαίνεται να καθυστερεί στο να ανταποκριθεί στα αιτήματά μας, εμείς ας επιμένουμε και ας συνεχίσουμε την προσπάθειά μας, σίγουροι ότι ο φιλάνθρωπος Κύριος θα μας πλησιάσει και θα μας προσφέρει «τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών».
Διακόνου Επιφανίου Παπαντωνίου

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Αριανζό, κωμόπολη της Καππαδοκίας, από τον Γρηγόριο, επίσκοπο Ναζιανζού (1η Ιανουαρίου) και την Νόννα (5 Αυγούστου). Έχει δύο αδέρφια: τον Καισάρειο (9 Μαρτίου) και τη πασίγνωστη για την ευσέβειά της αδερφή Γοργονία ( 23 Φεβρουαρίου).
Στη Ναζιανζό, διδάσκεται τη στοιχειώδη εκπαίδευση, ενώ τη μέση στη Καισάρεια, όπου γνωρίζεται με το συμμαθητή του Μέγα Βασίλειο (βλέπε 1 Ιανουαρίου). Έπειτα, πηγαίνει κοντά σε περίφημους διδασκάλους της ρητορικής στη Παλαιστίνη και στην Αλεξάνδρεια και, τέλος, στα Πανεπιστήμια της Αθήνας.
Οι σπουδές του διήρκεσαν 13 ολόκληρα χρόνια (από 17 έως 30 ετών).
Μετά τις σπουδές στην Αθήνα ο Γρηγόριος επιστρέφει στη πατρίδα του μονολότι του πρόσφεραν έδρα Καθηγητή Πανεπιστημίου. Εκεί, ο πατέρας του, επίσκοπος Ναζιανζού, τον χειροτονεί πρεσβύτερο. Αλλά ο Άγιος Γρηγόριος προτιμά την ησυχία του αναχωρητηρίου στο Πόντο, κοντά στο φίλο του Βασίλειο, για περισσότερη άσκηση στη πνευματική ζωή.
Μετά, όμως, από θερμές παρακλήσεις των δικών του, επιστρέφει στην πατρίδα του και μπαίνει στην ενεργό δράση της Εκκλησίας. Στα 43 του χρόνια ο Θεός τον ανύψωσε στο επισκοπικό αξίωμα. Έδρα του ορίστηκε η περιοχή των Σασίμων την οποία ποτέ δεν ποίμανε λόγω των Αρειανών κατοίκων της.
Όμως, ο θάνατος έρχεται να πληγώσει τη ψυχή του, με αλλεπάλληλους θανάτους συγγενικών προσώπων. Πρώτα του αδερφού του Καισαρείου, έπειτα της αδερφής του Γοργονίας, μετά του πατέρα του και, τέλος, της μητέρας του Νόννας. Μετά απ’ αυτές τις θλίψεις, η θεία Πρόνοια τον φέρνει στην Κωνσταντινούπολη (378 μ.Χ.), όπου υπερασπίζεται με καταπληκτικό τρόπο την Ορθοδοξία και χτυπά καίρια τους Αρειανούς, που είχαν πλημμυρίσει την Κωνσταντινούπολη.
Η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη. Όλοι οι ναοί της Βασιλεύουσας ήταν στα χέρια των αιρετικών. Όμως ο Άγιος δεν απελπίζεται. Μετατρέπει ένα δωμάτιο στο σπίτι που τον φιλοξενούσαν σε ναό και του δίνει συμβολικό όνομα. Ονομάζει το ναό Αγία Αναστασία δείγμα ότι πίστευε στην ανάσταση της Ορθόδοξης Πίστης.
Οι αγώνες είναι επικίνδυνοι. Οι αιρετικοί ανεβασμένοι πάνω στις σκεπές των σπιτιών του πετούν πέτρες και έτσι ο Άγιος Γρηγόριος δοκιμάζεται πολύ. Στο ναό της Αγίας Αναστασίας εκφωνεί τους περίφημους πέντε θεολογικούς λόγους που του έδωσαν δίκαια τον τίτλο του Θεολόγου.
Μετά το σκληρό αυτό αγώνα, ο Μέγας Θεοδόσιος τον αναδεικνύει Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (381 μ.Χ.). Η Β’ Οικουμενική Σύνοδος τον αναγνώρισε ως Πρόεδρό της. Όμως μια μερίδα επισκόπων τον αντιπολιτεύεται για ευτελή λόγο. Τότε ο Γρηγόριος, αηδιασμένος, δηλώνει τη παραίτησή του, αναχωρεί στη γενέτειρά του Αριανζό και τελειώνει με ειρήνη τη ζωή του, το 390 μ.Χ.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος άφησε μεγάλο συγγραφικό έργο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φιλοσοφημένα 408 ποιήματά του 18.000 περίπου στίχων. Είναι από τα μεγαλύτερα πνεύματα του Χριστιανισμού και από τους λαμπρότερους αθλητές της ορθόδοξης πίστης.
Η τίμια κάρα του φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου, στο Άγιο Όρος ενώ το ιερό σκήνωμα του φυλάσσετε στον ομώνυμο Ναό του στην Νέα Καρβάλη.

Το παρόν προδιαγράφει το μέλλον

Η παρούσα ψυχική μας κατάσταση προδιαγράφει την μέλλουσα. Η μέλλουσα ζωή θα είναι μια συνέχεια της παρούσας εσωτερικής κατάστασης, κάπως τροποποιημένη όμως σε σχέση με το βαθμό της. Για τους δίκαιους αυτό θα σημαίνει την πληρότητα της αιώνιας δόξας και για τους αμαρτωλούς την καταδίκη της αιώνιας κόλασης.
Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης

Ανώτερη προσευχή.. ο συντονισμός νου και καρδιάς

Η τέλεια ησυχία και το σκοτάδι ευνοεί το έργο της νοεράς ησυχίας και της καθα­ρής προσευχής, γι αυτό ένας δικός μας σύγχρονος αγιορείτης Όσιος μοναχός ο Σιλουανός ο Αθωνίτης, έχοντας το χάρισμα της ανώτερης νοεράς προσευχής αφιέρωνε σ’ αυτήν, κυρίως τη νύκτα. Η προσευχή αυτή είναι υψηλή δημιουργία και ποίηση και συμπίπτει με τα στάδια της ανάπτυξης του Πνεύματος στον άνθρωπο.Κατά την προσευχή αυτή, ο νους, όχι μόνο δεν επιτρέπει την είσοδο λογισμών στην καρδιά, αλλά και τους απωθεί και φυλάγεται να μη συνδεθεί μαζί τους. Έτσι, καταστέλλει την ενέργεια κάθε πάθους στη γένεσή του. Ο ασκητής, κλείνοντας τις εισόδους της καρδιάς με φρουρό το νου, που απαλλάκτηκε από φαντασίες και διαλογισμούς, είναι οπλισμένος με την προσευχή και το όνομα του Ιησού, μπαίνει στον αγώνα κατά των επιδράσεων που προέρχονται από έξω από την κοσμική σφαίρα. Σ’ αυτό έγκειται η ουσία της νοεράς νήψης, που έχει ως σκοπό τον αγώ­να για την απάθεια.
Η νίκη κατά των παθών κατορθώνεται με την τήρηση των εντολών του Χριστού. Αρχή της οδού προς την καθαρά προσευχή είναι ο αγώνας κατά των παθών. Στο μέτρο που καθαρίζει ο νους από τα πάθη, γίνεται ισχυρότερος στον πόλεμο κατά των λογισμών και ανθεκτικότερος στην προσευχή και στη Θεωρία του Θεού.
Τότε η καρδία ελεύθερη από το σκοτισμό των παθών, αρχίζει και βλέπει κάθε τι το πνευματικό καθαρότερα, ώσπου φθάνει στην ολοφάνερη θεωρία του ακατάληπτου Θεού. Τότε ο νους βυθίζεται σε μια χαρμόσυνη σιγή, εξαντλημένος από το μεγαλείο Αυτού που θεωρεί.
Η νοερά ησυχία απαιτεί μεγάλη αυταπάρνηση και επίμονη άσκηση. Αν η άσκηση, γίνεται με πνεύμα ταπείνωσης προσελκύει τη Χάρη του Θεού. Ο υπερήφανος άνθρωπος δεν θα αξιωθεί να έχει αληθινή θεοκοινωνία.
Ο νους δεν ενώνεται με την «καρδία την βαθεία» από ανθρώπινη επιθυμία. Αν πάλι εισδύσει για λίγο, τότε βλέπει εκεί μόνο τον εαυτό του και του αρέσει, επειδή κτίστηκε κατ’ εικόνα Θεού, αλλά δεν βρίσκει τον αληθινό Θεό.
Ο δικός μας Όσιος Γέροντας Σιλουανός αγωνιζόμενος να ταπεινωθεί κατέφευγε στην πύρινη ρομφαία που του έδωσε ο Κύριος: «Κράτα το νου σου στον Άδη και μην απελπίζεσαι».
Αυτός ο αγράμματος άνθρωπος αξιώθηκε πολλές φορές να έχει καθαρά νοερά θεωρία του Θεού και γι αυτό μπόρεσε να λέει: «Αν προσεύχεσαι καθαρά τότε είσαι θεολόγος» και ακόμη «στον κόσμο είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν, ελά­χιστοι είναι όμως αυτοί που γνωρίζουν το Θεό».
Η πρώτη «αρπαγή» στη Θεωρία χαρίζεται άνωθεν χωρίς να τη ζητήσει ο άνθρωπος, γιατί ούτε θα μπορούσε, αφού την αγνοεί. Όταν όμως τη γνωρίσει την αναζητεί με πόνο καρδίας, όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για κάθε άνθρωπο.
Ο μακάριος Σιλουανός εννοούσε τη γνώση ως κοινωνία στο Είναι, δηλαδή ως πείρα της ζωντανής μετοχής στο Θείο Φως και όχι ως «γνωστική» θεολογική επινόηση.
Σκοπός λοιπόν της νοεράς ησυχίας και της καθαρής προσευχής είναι να οδηγηθεί ο άνθρωπος από το κατ’ εικόνα στο καθ’ ομοίωση.
Ως εν επιλόγω και εν επιτομή:
Όταν ο νους είναι απηλλαγμένος από λογισμούς και κατώτερα συναισθήματα (αυ­τό το πετυχαίνει ο άνθρωπος με την αυτοσυγκέντρωση) ενώνεται με την καρδιά διά της Χάριτος του Θεού. Τότε δεν προβάλλονται υλικές εικόνες, αλλά ανοίγεται το πνευματικό μονο­πάτι της νοεράς ανώτερης προσευχής. Τότε υπεισέρχεται ο συντονισμός νου και καρδίας και κατόπιν αυτού ο άνθρωπος φθάνει στη Θεωρία του Θεού, δηλαδή γίνεται άμεσος κοινωνός της Θείας Χάριτος. Τότε γίνεται το «κατ’ εικόνα» «καθ’ ομοίωσιν».
Πηγή: http://www.pemptousia.gr/

Είμαστε ανάξιοι

Όταν όσοι μας επαινούν ή μάλλον όσοι μας αποπλανούν αρχίσουν να μας επαινούν, ας θυμηθούμε αμέσως το πλήθος των ανομιών μας, και ασφαλώς θα δούμε ότι είμαστε ανάξιοι των επαίνων και των τιμών.
Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος

Πριν εξομολογηθείς ψάξε…

Λέει ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος: Όταν θέλεις να κοινωνήσεις, βρες μια εκκλησία που να τελεί την Θεία Ευχαριστία και είσελθε να κοινωνήσεις. Όταν όμως θες να μιλήσεις για την καρδιά σου, πρόσεχε, που και σε ποιόν θα πας.
Να ιδρώσεις πριν επιλέξεις το πρόσωπο που θα δει και θα ακούσει τις πιο εσώτερες παρθενικές φωνές σου.
Εγώ δεν είμαι άγιος, μα θα πω κάτι επιπλέον.
Εάν από μικρό παιδί κουβαλάς την πληγή της ενοχής, εάν βαστάς το μαρτύριο της ευαισθησίας, εαν τα μάτια σου δακρύζουν στην ομορφιά και την αγάπη, εάν ζητάς μια αγκαλιά να ξαποστάσεις τους εφιάλτες της ύπαρξης σου, πρόσεξε σε ποιον παπά θα εξομολογηθείς ή θα ζητήσεις συμβουλές.
Προσευχήσου, αναζήτησε, όχι τον σπουδαίο, το όνομα, τον «αγιορείτη», τον διορατικό, προορατικό και θαυματοποιό. Τίποτε απο αυτά. Έναν παπά που να ζεί τον Χριστό στην καρδιά και την ζωή του. Που σημαίνει, αγαπητικό και ταπεινό, αυτό που λέει το γεροντικό, να έχει καρδιά!!! Καρδιά ανθρώπου!!!
Άκου τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, «μην αναζητάτε προγνώστας, μα ταπεινούς ανθρώπους της καρδιάς».
Πρόσεχε μη σε γεμίσουν ενοχές και μόνο για το ότι ζεις και αναπνέεις. Μην προβάλουν πάνω σου τις δικές τους σκιές.
Εγώ έκανα πολλά λάθη στις επιλογές μου και τα πλήρωσα ακριβά.
Μια φορά, ένας παππούλης, από αυτούς που γνωρίζουν εμπειρικά και βιωματικά τον Θεό, για αυτό και έχουν αγάπη, ταπείνωση και απίστευτη ελευθερία, μου, είπε σχεδόν με δάκρυα στα μάτια «το ύφασμα σου, ήταν από μετάξι. Στο τράβηξαν άτσαλα και βίαια και το έσκισαν. Τώρα θα προσπαθήσουμε να το ράψουμε. Μα η πληγή θα φαίνεται…

Όποιος δεν πιστεύει και δεν έχει πνευματική ζωή δύσκολα θα αντέξει

Δεν μπορεί να ασχολείσαι με τα όσα παρανοϊκά συμβαίνουν σ’ αυτόν τον έρμο τόπο και να είσαι καλά στην ψυχική σου υγεία, εφ’ όσον δεν έχεις μέσα σου τον Θεό.
Λίγο θα ρίξεις μια ματιά κάπου στην τηλεόραση, λίγο στις συζητήσεις με φίλους, λίγο στο ίντερνετ, θέλοντας και μη είμαστε εγκλωβισμένοι στην παγίδα που μας έχουν οδηγήσει έντεχνα και χωρίς να ανοίξει μύτη, οι ξένοι και ντόπιοι δυνάστες.
Αποτέλεσμα όλων αυτών η ψυχική κατάρρευση της πλειοψηφίας του ελληνικού πληθυσμού. Άλλοι αυτοκτόνησαν, άλλοι πέθαναν από εγκεφαλικά, εμφράγματα, καρκίνους και αυτοί που είναι ακόμη όρθιοι το πετυχαίνουν είτε γιατί δεν τους άγγιξε ακόμη η κρίση και είναι σε πνευματική αφασία, είτε γιατί υποστηρίζονται πρόσκαιρα από ποτά, ναρκωτικά και ψυχοφάρμακα, μέχρι την πλήρη κατάρρευση.
«Το κακό πολεμείται με πρόοδο στο καλό» και σκεπτόμενος κανείς τρόπους αντιμετώπισης όλης αυτής της άρρωστης κατάστασης δεν μπορεί παρά να καταλήξει ότι δεν αρκούν οι προσπάθειες αποχής από την ενημέρωση – ακόμα κι όταν αυτή ξεφεύγει από τους μηχανισμούς προπαγάνδας (μερικές σελίδες του ίντερνετ) – αλλά επιβάλλεται να κάνει μια θετική στροφή προς οτιδήποτε αφυπνίζει τους μηχανισμούς δημιουργίας μέσα μας και της ενεργητικές δυνάμεις. Μπορεί να είναι η τέχνη, μπορεί να είναι ένας μπαξές, μπορεί ακόμη κι ένας περίπατος έξω από το σπίτι, μπορεί οτιδήποτε άλλο αρκεί να ξεφύγει κανείς από την καθήλωση και την κατάθλιψη που προκαλεί ο βομβαρδισμός της σκανδαλολογίας και της βάναυσης επίθεσης που δέχεται καθημερινά η λογική μας.
Ακόμη κι αυτοί που έχουν την αντοχή και τη νοημοσύνη να αναλύουν αυτά τα παράλογα φαινόμενα που βιώνουμε – συνήθως »αριστεροί διανοούμενοι» – αναλώνονται σε επανάληψη των ίδιων και των ίδιων συμπερασμάτων και αόριστων προτροπών που ελλείψει πρακτικών ενεργειών καταντούν κουραστικές και ανούσιες.
Ο Άγιος Παΐσιος έγκαιρα προείδε την δαιμονική μπόρα που βιώνουμε και τόνισε πολλάκις ότι πρόκειται για πνευματικό πόλεμο :
-Τώρα έχουμε πόλεμο, πνευματικό πόλεμο.
Επίσης τόνιζε πάνω-κάτω ότι όποιος δεν πιστεύει και δεν έχει πνευματική ζωή δύσκολα θα αντέξει, κάτι που προϋποθέτει την μετάνοια δηλ. να πάρουμε …αλλιώς την ζωή μας («πάρ ‘το αλλιώς» που λέμε) σπάζοντας τους φαύλους κύκλους της αυτοκαταστροφής.
Όσο δύσκολο κι αν φαντάζει τελικά, όλα είναι θέμα επιλογής. Κι όποιος δεν έχει δύναμη να επιλέξει και έχει καθηλωθεί σε αβουλία, ας ζητήσει από τον Θεό να του δώσει την δύναμη και να τον οδηγήσει.
Καλή φώτιση σε όλους το νέο κρίσιμο χρόνο που μπήκε κι εύχομαι ο καθένας αποφασιστικά και έγκαιρα να πάρει τις σωστές αποφάσεις για τον ίδιο και την οικογένειά του όσο μπορεί ακόμη να τις υλοποιήσει.

Η πλειοψηφία των ανθρώπων ούτε υποπτεύονται πως υπάρχει κάτι πέρα από ότι καταλαβαίνουνε με το μυαλό τους…

Όλοι οι άπιστοι κι όσοι είναι κολλημένοι στην υλική γνώση, σε κάθε εποχή και σε κάθε φυλή, λένε τα ίδια σαν ακούσουνε τα αποκαλυπτικά λόγια του Ευαγγελίου, και περιπαίζουνε εκείνον που τα πιστεύει και τα λέγει. Κι ούτε υποπτεύονται πως υπάρχει κάτι πέρα από ότι καταλαβαίνουνε με το μυαλό τους.
Φώτης Κόντογλου

Κόλα­ση και Παράδεισος

Γέροντα, μερικοί δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος.
Δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κόλαση και Παράδεισος; Πως είναι δυνατόν οι νεκροί να μείνουν στην ανυπαρξία, αφού είναι ψυχές; Ο Θεός είναι αθάνατος και ο άνθρωπος είναι κατά χάριν αθάνατος. Επομένως αθάνατος θα είναι και στην κόλαση. Ύστερα τον Παράδεισο και την κόλαση τα ζει η ψυχή μας σε έναν βαθμό και από αυτήν την ζωή, ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Όταν κάποιος έχει τύψεις συνειδήσεως και νιώθει φόβο, ταραχή, άγχος, απελπισία, η είναι κυριευμένος από μίσος, από φθόνο κ.λπ., τότε ζει την κόλαση. Ενώ, όταν μέσα του υπάρχει αγάπη, χαρά, ειρήνη, πραότητα, καλοσύνη κ.λπ., τότε ζει τον Παράδεισο…
Όλη η βάση είναι η ψυχή, γιατί αυτή είναι που αισθάνεται και την χαρά και τον πόνο. Να, πήγαινε σε έναν πεθαμένο και πες του τα πιο ευχάριστα πράγματα, λ.χ. «ήρθε ο αδελφός σου από την Αμερική» κ.λπ., δεν θα καταλάβει τίποτε. Αν Του σπάσεις τα χέρια, τα πόδια, πάλι δεν θα καταλάβει. Επομένως η ψυχή είναι που αισθάνεται. Αυτά όλα δεν τους προβληματίζουν; Η, ας υποθέσουμε, βλέπεις ένα ωραίο, ένα ευχάριστο όνειρο, χαίρεσαι, χτυπάει γλυκά η καρδιά σου και, δεν θέλεις να τελείωση. Ξυπνάς και στενοχωριέσαι, γιατί ξύπνησες. Η βλέπεις ένα άσχημο όνειρο, ότι έπεσες λ.χ. και έσπασες τα πόδια σου, και υποφέρεις, κλαις. Από την αγωνία σου ξυπνάς με δάκρυα στα μάτια, βλέπεις ότι δεν έπαθες τίποτε και λες: «Ευτυχώς όνειρο ήταν!». Δηλαδή συμμετέχει η ψυχή. Από ένα άσχημο όνειρο υποφέρει κανείς περισσότερο από ό,τι στην πραγμα­τικότητα, όπως και ο άρρωστος υποφέρει πιο πολύ την νύχτα απ’ ό,τι την ημέρα. Έτσι και όταν πεθάνει ο άνθρωπος, αν πάει στην κόλαση, θα είναι πιο οδυνηρό. Σκεφθείτε να ζει κανείς ένα αιώνιο εφιαλτικό όνειρο και να βασανίζεται αιώνια! ‘Εδώ δεν μπορείς να αντέξεις για λίγα λεπτά ένα άσχημο όνειρο, άντε τώρα αιώνια -Θεός φυλάξει- να είσαι μέσα στην θλίψη. Γι’ αυτό καλύτερα να μην πάμε στην κόλαση. ‘Εσείς τι λέτε;
Άγιος Παΐσιος

Ο τωρινός καιρός είναι κατάλληλος για τη σωτηρία μας γιατί είναι καιρός της δωρεάς και της χάριτος του Θεού

Κατά τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο ο τωρινός καιρός είναι κατάλληλος για τη σωτηρία μας γιατί είναι καιρός της δωρεάς και της χάριτος του Θεού και δε ζητούνται ευθύνες για τα αμαρτήματά μας αν τώρα μετανοήσουμε. Δεν είναι ακόμα καιρός του δικαστηρίου, αλλά της χάριτος. Ο χρόνος από την έλευση του Χριστού μέχρι και τη Δευτέρα Παρουσία είναι ο χρόνος εκπληρώσεως της υποσχέσεως του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους. Ο Θεός αυτή την περίοδο δέχεται όχι μόνο όσους έφταιξαν λιγότερο αλλά και εκείνους που έφταιξαν μυριάκις.
Τώρα είναι ο ευπρόσδεκτος καιρός για τη σωτηρία μας, δηλαδή από την ημέρα της σταυρικής θυσίας του Χριστού μέχρι την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας του. Ούτε πριν Χριστού υπήρχε δυνατότητα σωτηρίας, αλλά ούτε μετά τη Δευτέρα Παρουσία θα υπάρξει δυνατότητα σωτηρίας, γιατί όσοι μετανοήσουν τώρα στην παρούσα ζωή θα κληρονομήσουν την αιώνια ζωή, ενώ όσοι παραμείνουν αμετανόητοι θα τιμωρηθούν αιωνίως.

  Posted by lllazaros | 

Η Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΟΡΝΑΡΑΚΗ ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΗΜΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΟΣ

ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΟΡΝΑΡΑΚΗ

ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
ΕΡΗΜΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΟΣ

ΜΕΡΟΣ 1. Η ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΝΗΠΤΙΚΩΝ

Η «Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών» είναι συλλογή πατερικών κειμένων, τα οποία έχουν ένα ιδιαίτερο περιεχόμενο. Το περιεχόμενο αυτό αναφέρεται στη μυστική, δηλ. εσωτερική ψυχική εργασία της καθάρσεως του νου και της καρδιάς. Γι’ αυτό τα πατερικά κείμενα της «Φιλοκαλίας» παρουσιάζουν διαστάσεις και όψεις της μυστικής θεολογίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Επειδή δε η βίωση της μυστικής αυτής πνευματικής εργασίας πραγματοποιείται υπό τον όρο της αδιαλείπτου εγρηγόρσεως της ψυχής, της νήψεως, τα πατερικά αυτά κείμενα χαρακτηρίζονται και «νηπτικά».

Η λέξη «νήψις» ετυμολογείται από το ρήμα «νήφω», που σημαίνει. δεν πίνω οίνον, είμαι νηφάλιος, διάγω βίον εγκρατή, είμαι σώφρων, ήρεμος, κόσμιος. Επομένως τα νηπτικά πατερικά συγγράμματα είναι τα κείμενα εκείνα που, όπως θα ελέγαμε σήμερα, παρουσιάζουν την «υπαρξιακήν» όψη της ηθικής και πνευματικής εργασίας της καθάρσεως του νου και της καρδιάς, με την οποία ο πιστός προσεγγίζει στην περιοχή της θείας παρουσίας και ενεργείας. Τα νηπτικά πατερικά κείμενα δεν είναι κείμενα αφηρημένων θρησκευτικών στοχασμών ή θεωρητικής ηθικής διδασκαλίας. Είναι «το μεγαλόπνοον απαύγασμα ηγιασμένου ασκητικού βιώματος θειοτάτων πατερικών μορφών, επί των οποίων επέλαμψε το πανάγιον και φωτιστικόν πνεύμα» 1. Για τούτο πολύ εύστοχα η «Φιλοκαλία», συγκρινομένη προς τα λοιπά πατερικά κείμενα, χαρακτηρίζεται από τους εκδότας της εκδόσεως που κυκλοφορεί, ως το Άγιον των Αγίων2.

*

Η «υπαρξιακή» σημασία των νηπτικών πατερικών κειμένων καταφαίνεται στις ημέρες μας από την εκτίμηση που εκδηλώνουν προς αυτά όλο και περισσότεροι πνευματικοί άνθρωποι, θεολόγοι, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι. Μάλιστα σε ωρισμένες εποχές ηθικής και πνευματικής κρίσεως ένα μεγάλο μέρος των πιστών της ορθοδόξου Εκκλησίας ευρήκε στα νηπτικά πατερικά κείμενα την «πηγήν του ύδατος του αλλομένου εις ζωήν αιώνιον» (Ιω. 4, 14).

Στον πρόλογο της εκδόσεως της «Φιλοκαλίας», που κυκλοφορεί σήμερα, υπενθυμίζεται ότι η πρώτη έκδοσή της επροκάλεσε «ενθουσιαστικόν συναγερμόν εις το ορθόδοξον πλήρωμα... Ολόκληρος η έκδοσις της Βενετίας του 1782 εγένετο ανάρπαστος από μονάζοντας και μη, εις τας περιοχάς των Ορθοδόξων Πατριαρχείων και Εκκλησιών, αλλά και πέραν αυτών»3. Είναι δε πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός ότι μια εργασία του γνωστού ρωμαιοκαθολικού θρησκειοψυχολόγου Καθηγητού Γεωργίου Wunderle με θέμα. «Ψυχολογία της ησυχαστικής προσευχής»4, που εκυκλοφόρησε το έτος 1947, έγινε κυριολεκτικώς ανάρπαστη και εκδόθηκε για δεύτερη φορά. Ο Wunderle υπογραμμίζει ζωηρά πως υπάρχουν στην Ευρώπη πολλοί απλοί άνθρωποι αλλά και διανοούμενοι που δεν ενδιαφέρονται απλώς για την «Φιλοκαλία» αλλά που ασκούνται και υποτάσσονται στους κανόνες της νηπτικής ζωής της «Φιλοκαλίας».